Milletlerarası tahkimde hakemlerin sözleşmeyi yeni koşullara uyarlaması

Haklı endişeler nedeniyle dünya genelinde radikal kısıtlamalar ile olağanüstü tedbirlere sebebiyet veren COVID-19, hukukun birçok alanını etkilemiş hem yerel hem de global düzeyde borç ilişkilerinin yeniden gözden geçirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Uzun sürelere yayılan sözleşmeler başta olmak üzere sözleşmelerin yapıldığı esnada öngörülemeyen bu tür bir olağanüstü durum karşısında, alacaklı ile borçlu arasındaki hukuki ilişkin aynı esaslar çerçevesinde devam etmesini beklemek adalet ve hakkaniyet anlayışıyla bağdaşmayabilmektedir. Öngörülemeyen olağanüstü durumlar nedeniyle meydana gelen ifa güçlüklerini aşmak ve sarsılan borç ilişkilerini yeniden canlandırmak amacıyla “sözleşmenin mevcut koşullara uyarlanması” imkanı birçok devletin ulusal hukuk sistemlerinde ve lex mercatoria düzenlemelerinde yer almaktadır. Milletlerarası ticari sözleşmeler ile yatırım anlaşmalarından kaynaklanan uyuşmazlıklar bakımından tahkimin sıklıkla tercih edilen bir uyuşmazlık çözüm metodu olduğu nazara alındığında, söz konusu uyarlama taleplerinin devlet mahkemeleri yerine hakemlerce de yapılıp yapılamayacağı meselesi önemli bir soru olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada sözleşmenin yeni koşullara uyarlanması taleplerinin tahkime elverişliliği, hakemlerin uyarlama yetkisinin kapsamı ve sınırları, sözleşmelerde yer alan uyarlama hükümlerinin önemi ile ex aequo et bono göre karar verme yetkisinin uyarlama talepleri bakımından önemi gerek Türk hukuku gerek karşılaştırmalı hukuk bakımından örnek karar ışığında ele alınmıştır.Outbreak of the COVID-19 that caused radical limitations and extraordinary precautions worldwide due to justified concerns, has affected various branches of law and also created need to reevaluate contractual relations both at local and international level. It is not always reasonable and just to expect parties to fulfill their obligations as they have been decided in full, when a contractual obligation becomes impossible to be performed due to unforeseeable circumstances at the time conclusion of contracts, especially in longterm contracts. That is why nowadays, it has been discussed whether the epidemic of COVID-19 constitutes a force majeure in contractual relations and if, viable solutions are possible due to hardships created by the outbreak. In order to deal with hardships arising from unforeseeable unusual circumstances and restore contractual relations, adaptation of contracts emerges as a crucial remedy in national legislations and lex mercatoria. It is important to decide on whether adaptation of contracts by arbitrators is possible since arbitration has been a very important dispute resolution method in international commercial and investment disputes. This study covers wide range of topics such as arbitrability of adaptation requests, scope and limits of arbitral tribunal’s authority to decide on such requests, importance of revision clauses in contracts and importance of ex aequo et bono principle in light of precendents in Turkish and comparative law