Gaten in de stad zijn kansen voor de stad

Steden zijn voortdurend in transformatie. Omwille van veranderende noden, gebruikers en visies wordt er zonder ophouden aan de stedelijke ruimte gesleuteld. Maar omdat de cyclus van ingebruikname, verlating en hergebruik van de ruimte niet altijd continu is, kent elke stad geregeld verlaten en verwaarloosde plekken. Dan vallen er - tijdelijk - gaten in de stad. Deze lege plekken vormen hybride, informele en marginale ruimtes. In de stedenbouw gaat vandaag veel aandacht naar de restanten van ons industrieel verleden. De vrijgekomen ruimtes worden aangeduid als “wastelands” of “brownfields”, die om een snelle herontwikkeling vragen. Benamingen als “terrains vagues” , de schaduwstad of “the porous city” wijzen er dan weer op dat deze restgebieden ook als een wezenlijk onderdeel van de stad kunnen worden opgevat. De houding tegenover leegtes in het stedelijk weefsel is dus ambigu. Er treedt een spanning op. Aan de ene kant is er de gangbare, planmatige en sturende manier van stadsontwikkeling die van bovenuit (“top-down”) wordt opgelegd en het gebruik van de ruimte op middellange en lange termijn wil regelen. Tegelijk moeten, binnen deze opvatting, de leegstaande plekken ook snel weer worden opgevuld en dus weer in de gangbare cyclus van het ruimtegebruik worden opgenomen. Aan de andere kant staan allerlei meer spontane vormen van stadontwikkeling. Die ontstaan van onderuit (“bottom-up”), zijn minder sturend en voegen zich gemakkelijker naar veranderende noden. Deze benadering erkent dat de toekomst vol met onzekerheden is en beschouwt stedelijke leegte veeleer als expansieruimtes van de stad, die mogelijkheden bieden om nieuwe ontwikkelingen uit te testen en te laten groeien. Beide benaderingen zouden in tijdelijk of tussentijds gebruik een raakvlak kunnen vinden.status: publishe