The stability of financing of cultural institutions from public funds in Poland

Cel – Ocena stabilności finansowania instytucji kultury ze środków publicznych w Polsce – w ujęciu prawnym oraz w wymiarze finansowym. Metodyka badania – Studia literatury, analiza aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem i finansowaniem instytucji kultury w Polsce, analiza danych GUS i EUROSTAT dotyczących wydatkowania środków publicznych w sektorze kultury w Polsce i Unii Europejskiej w latach 2011-2017. Wynik – Przeprowadzone rozważanie świadczy o stabilności finansowania instytucji kultury ze środków publicznych w Polsce, ze względu na niezmienność regulacji i uprzywilejowań prawnych dedykowanych instytucjom kultury oraz regularne, stałe wydatki budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego w dziale 921 klasyfikacji budżetowej Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego w badanym okresie. Na przełomie lat 2011-2017 przepisy prawne dotyczące finansowania instytucji kultury nie ulegały znacznym przeobrażeniom. Z roku na rok środki publiczne przeznaczone na cele kulturalne stopniowo wzrastały, lecz średni ich udział w PKB kształtował się na podobnym poziomie. Udział wydatków publicznych na rekreację, kulturę i religię w wydatkach budżetu państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego ogółem w Polsce w 2017 roku wynosił 2,9% i kształtował się powyżej średniej europejskiej. Oryginalność/wartość – Inwestycje w kulturę pozwalają nie tylko na ekonomiczny rozwój i wzrost konkurencyjności jednostek, ale także na wzmocnienie kapitału społecznego, którego niski poziom staje się zagrożeniem dla ogólnego rozwoju państwa. Rozwijanie kultury i kreatywności oznacza inwestowanie w ochronę dziedzictwa, modernizację infrastruktury kultury oraz kształcenie odbiorcy i jego kulturowych kompetencji. Dlatego regularne badanie stabilności finansowania instytucji kultury ze środków publicznych zarówno w ujęciu prawnym, jak i wymiarze finansowym wydaje się istotne i ważne. Ponadto, w Polsce występuje stosunkowo niewiele pozycji literatury przedmiotu analizujących podjęty problem badawczy.Goal –The stability evaluation of financing of cultural institutions from public funds Research methodology – Literature studies, analysis of legal acts related to functioning and financing of cultural institutions in Poland, data analysis of GUS and EUROSTAT resources related to public funds in the cultural sector in Poland and the European Union in 2011-2017. Score – Diversified regulations and legal privileges dedicated to cultural institutions, as well as regular and permanent public expenditure evidence of the stability of financing of cultural institutions from public funds. In 2011-2017, regulations of financing of cultural institutions from public funds and governmental expenditure were stable. By the years, public funds allocated for cultural purposes gradually increased, but the average of public expenditure in GDP was at a similar level. In 2017, the share of public expenditure on recreation, culture and religion in public expenditure in Poland was 2.9% and it was above the European average. Originality /value – Culture investments allow not only for the economic development and growth of the institution’s competitiveness, but also for the social capital power, whose low level is dangerous for the general development of the state. Developing culture and creativity means investing in heritage protection, modernizing cultural infrastructure and educating recipients and their cultural competences. Therefore, regular investigation of the stability of public financing cultural institutions in legal and financial terms is important. In addition, in Poland there are relatively few literature items analyzing the undertaken research problem.Uniwersytet Ekonomiczny w KatowicachAgranoff R., Collaborative public management: new strategies for local governments, Georgetown University Press, Washington 2003.Borowiecki R., System regulacji w kulturze – finansowanie, zarządzanie, współdziałanie, Oficyna Wydawnicza Abrys, Kraków 2005.Denek E., Sobiech J., Wolniak J., Finanse publiczne, PWN, Warszawa 2001.Filipiak M., Wprowadzenie do socjologii kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2009.Gajda J., Antropologia kulturowa. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.Gałecka M., Smolny K., Stabilność finansowa instytucji kultury na przykładzie wojewódzkich teatrów i instytucji muzycznych, „Problemy Zarządzania” 2017, vol 15, nr 2(67).Gorzałczyńska-Koczkodaj M., Koczkodaj R., Udział przychodów własnych w finansowaniu instytucji kultury na podstawie samorządów województw, „Problemy Zarządzania” 2017, vol 15, nr 2(67).Hołda J., Hołda Z., Ostrowska D., Prawne podstawy działalności kulturalnej, Wolters Kluwer, Kraków 2005.Ilczuk D., Ekonomika kultury, PWN, Warszawa 2012.Jagielska-Burduk A., Szafrański W., Sektor kultury – działalność kulturalna: wokół problematyki prawnej zabytków i dzieł sztuki, [w:] Kultura w praktyce: zagadnienia prawne, t. 1, A. Jagielska-Burduk, W. Szafrański (red.), Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2012.Jakubowski A., Samorządowa instytucja kultury, [w:] Ustawa o organizowaniu i prowa dzeniu działalności kulturalnej. Komentarz, S. Gajewski, A. Jakubowski (red.), C.H. Beck, Warszawa 2016.Jaroszyński K., Zakres działania i zadania gminy, [w:], Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz z odniesieniami do ustaw o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, R. Hauser, Z. Niewiadomski (red.), C.H.Beck, Warszawa 2011.Kietlińska K., Finansowanie kultury. Dylematy teorii i praktyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1995.Krajewski J., Partnerstwo publiczno-prywatne a porozumienie administracyjne. Efektywna realizacja zadań własnych administracji publicznej w ujęciu porównań systemowych, „Studia Juridica” 2018, nr 76.Kuchmacz B., Organizacja instytucji kultury w gospodarce lokalnej, „Samorząd terytorialny. Organizacja, funkcjonowanie i kierunki rozwoju” 2017, nr 41.Maj-Waśniowska K., Sołtyk P., Rola samorządu terytorialnego w finansowaniu zadań z zakresu kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w Polsce, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2018, nr 56.Młynarczyk Z., Kosińska-Madera A., Prawne aspekty działania organizacji pozarządowych. problem eliminacji barier prawnych oraz organizacyjnych współpracy w turystyce, „Ekonomiczne problemy turystyki” 2018, nr 1(41).Niewiadomski Z., Samorząd terytorialny, [w:] System prawa administracyjnego. Podmioty administrujące, R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel (red.), C.H.Beck, Warszawa 2011.Pabiś Ł., Zrównoważony rozwój w kontekście nowych koncepcji zarządzania publicznego: nowego zarządzania publicznego i zarządzania partycypacyjnego, „Zarządzanie” 2017, nr 25, t. 2.Safjan M., Bosek L., Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86, C.H.Beck, Warszawa 2017.Suchowian J., Problemy finansowania instytucji kultury w Polsce na przykładzie Teatru im. St. I. Witkiewicza w Zakopanem, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2011, nr 38.Szlendak T., Nowiński J., Wieczorek P., Podręcznik szkoleniowy dotyczący sektora kultury w Polsce dla wnioskodawców i partnerów Programu „Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej w ramach europejskiego dziedzictwa kulturowego” finansowanego z funduszy EOG 2009-2014, MKiDN, Warszawa 2012.Throsby D., Economics and Culture, Cambridge University Press, Cambridge 2014.Tukan D., Finansowe aspekty instytucji kultury w Polsce, „Ekonomiczne problemy usług” 2010, nr 61.Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1983).Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2019 r. poz. 688).Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157 poz. 1240 ze zm.).Velthuis O., Talking Prices. Symbolic Meanings of Prices of the Market of the Contemporary Art, Princeton University Press, Princeton 2005.Żyżyński J., Budżet i polityka podatkowa. Wybrane zagadnienia, PWN, Warszawa 2009.Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Government_expenditure_on_recreation,_culture_and_religion (Government expenditure on recreation, culture and religion 2017) [dostęp: 21.06.2019].Finanse kultury w latach 2007-2015, Studia i analizy statystyczne, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2016, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka- sport/kultura/finanse-kultury-w-latach-2007-2015,7,1.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2011 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2012, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2011-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2012 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2013, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2012-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2013 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2014, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2013-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2014 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2015, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2014-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2015 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2016, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2015-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2016 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2017, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2016-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].Kultura w 2017 roku, Raport GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa 2018, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/kultura-w-2017-roku, 2,14.html [dostęp: 25.06.2019].13114