Evolution of the aims of the League of Women in the years 1945–1989 in the light of its statutes

W 1945 r. została powołana Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet (SOLK). Była masową organizacją kobiecą, która w latach 1945–1989, wyznaczających zmiany ustroju w kraju, dwukrotnie zmieniała nazwę i ośmiokrotnie statut. W 1949 r. kontynuatorką SOLK była Liga Kobiet, a w 1982 r. Liga Kobiet Polskich. Artykuł prezentuje ewolucję celów i zadań Ligi w latach 1945–1989. Do jej przedstawienia posłużyły kolejne statuty organizacji. Ich analiza prowadzi do wniosku, że Liga Kobiet służyła popieraniu ówczesnego ustroju i kształtowaniu politycznej świadomości kobiet, a jednocześnie zabiegała o ich szeroko pojęte prawa (podnoszenie kwalifikacji, warunki pracy, aktywność zawodową i społeczną). Ewolucja celów organizacji ukazana została na tle przełomowych wydarzeń w kraju.In 1945, the Socio-Civic League of Women (SCLW) had been established. It was a women’s mass organization which in the years 1945–1989 changed its name twice and the statute eight times. The mentioned period of time was significant for the changes of the political system of the country. In 1949, the League of Women continued the works of SCLW and in 1982 the League of Polish Women took this role. The article presents the changes in aims and tasks of the League in the years 1945–1989. In order to describe them, the organization’s statutes were used. Their analysis leads to the conclusion that the Women’s League was a tool to support the political system in the country at the time and to raise political awareness among women; at the same time it advocated for their broadly understood rights (improving qualifications, working conditions, professional and social activity). The evolution of the organization’s aims is presented against the backdrop of the key events in the country.Artykuł przygotowany w ramach realizacji projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki pt. Liga Kobiet w terenie. Działalność organizacji i realia jej funkcjonowania na szczeblu regionalnym i lokalnym w rzeczywistości Polski Ludowej (1945–1989) – nr 2017/25/B/HS3/02015.mariat11@wp.plMaria Bauchrowicz-Tocka – doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie historia Uniwersytetu w Białymstoku, absolwentka filologii polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dziennikarka czasopisma „Kontakty. Tygodnik Podlaski”. Zainteresowania badawcze koncentruje wokół historii ziemi łomżyńskiej i historii kobiet pierwszej połowy XX w. oraz historii prasy. Autorka ponad stu artykułów popularyzujących dzieje Łomży i ziemi łomżyńskiej oraz kilkunastu artykułów naukowych publikowanych w czasopismach i zbiorczych wydawnictwach.Uniwersytet w BiałymstokuDeklaracja ideowa Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet, Archiwum Akt Nowych (dalej: AAN), zespół Społeczno-Obywatelska Liga Kobiet Zarząd Główny w Warszawie, nr 888, sygn. 1.„Liga Kobiet Polskich w liczbach”, Nasza Praca (dalej: NP), nr 5, 1989.Mroczek-Szymańska, Melania. „Kalendarium Ligi Kobiet Polskich”, NP, nr 1, 1986.„Od redakcji”, NP, nr 1, 1986.„Stan organizacyjny Ligi Kobiet Polskich”, NP, nr 9, 1988.Statut Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet, AAN, zespół Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej (dalej: MPiOS) (1945–1946), nr 402, sygn. 300.Statut Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet, AAN, zespół MPiOS (1947–1948), nr 402, sygn. 323.Statut Towarzystwa Ligi Kobiet Polskich (1917), AAN, zespół Liga Kobiet Polskich, 57/II, sygn. 37.Statut Towarzystwa Ligi Kobiet Polskich (1919), AAN, zespół Liga Kobiet Polskich, 57/II, sygn. 150.Statut Towarzystwa „Liga Kobiet” zatwierdzony przez Komisariat Rządu na m.st. Warszawę w dn. 2 marca 1928 r., AAN, zespół Liga Kobiet Polskich, 57/II, sygn. 150.Szuszczykiewicz, Jolanta. „Co o Lidze Kobiet Polskich wiedzieć powinniśmy”, NP, nr 10, 1983.Szuszczykiewicz, Jolanta. „Co o Lidze Kobiet Polskich wiedzieć powinniśmy”, NP, nr 10, 1985.Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 października 1949 r. w sprawie ogłoszenia statutu stowarzyszenia wyższej użyteczności „Liga Kobiet”, M.P. 1949, nr 73, poz. 923 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępne w World Wide Web: http://prawo.sejm.gov.pl.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9.09.1949 r. w sprawie uznania stowarzyszenia „Liga Kobiet” za stowarzyszenie wyższej użyteczności, Dz.U. 1949, nr 5 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępne w World Wide Web: http://isap.sejm.gov.pl.Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2.12.1982 r. w sprawie zmiany nazwy stowarzyszenia wyższej użyteczności „Liga Kobiet” na „Liga Kobiet Polskich” oraz nadania statutu temu stowarzyszeniu, Dz.U. 1982, nr 38 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępne w World Wide Web: http://isap.sejm.gov.pl.Statut Ligi Kobiet, M.P. 1963, nr 30, poz. 152 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępny w World Wide Web: http://isap.sejm.gov.pl.Statut Ligi Kobiet, M.P. 1967, nr 26, poz. 279 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępny w World Wide Web: http://isap.sejm.gov.pl.Statut stowarzyszenia „Liga Kobiet”, M.P. 1951, nr 61, poz. 821 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępny w World Wide Web: http://isap.sejm.gov.pl.Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 listopada 1988 r. w sprawie ustalenia i ogłoszenia statutu stowarzyszenia wyższej użyteczności „Liga Kobiet Polskich”, M.P. 1988, nr 33, poz. 301 [online] [dostęp: 10.11.2019]. Dostępne w World Wide Web: http://isap.sejm.gov.pl.Ćwik, Urszula. „Podstawowe założenia Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet w świetle «Mody i Życia Praktycznego» (1946–1951)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Prasa organizacji politycznych, (Białystok: Wydawnictwo Humanica, 2017), 49-58. ISBN 978-83-946177-3-8.Dajnowicz, Małgorzata. „Działalność Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet w świetle «Naszej Pracy» (1947–1949)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XIX i XX wieku, (Białystok: Wydawnictwo Humanica, 2016), 295–307. ISBN 978-83-946177-0-7.Dajnowicz, Małgorzata. „Główne kierunki działalności Ligi Kobiet w Polsce Ludowej do 1975 roku (ze szczególnym uwzględnieniem województwa białostockiego)”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, t. 145, z. 3, 2018, 579-601. ISSN 0083-4351.Dajnowicz, Małgorzata. „Posłanki Ligi Kobiet Polskich i wybory parlamentarne 1989 roku (prezentacja w świetle «Zwierciadła»)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Polityka w prasie kobiecej, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2019), 205–215. ISBN 978-83-7431-561-6.Dajnowicz, Małgorzata. „«Zwierciadło» – platforma polityczna Ligi Kobiet w okresie PRL (1957–1961, 1982–1989)”, Rocznik Historii Prasy Polskiej, t. 20, z. 3(47), 2017, 67-90. ISSN 1509–1074.Drozdowska, Agnieszka. „Działalność Ligi Kobiet w północno-wschodniej części Polski Ludowej w latach 1975–1989 w świetle «Naszej Pracy»”, Niepodległość i Pamięć, nr 2, 2019, 184–210. ISSN 1427–1443.Drozdowska, Agnieszka. „O działalności Ligi Kobiet w okręgu białostockim (w świetle «Naszej Pracy»)”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Polityka w prasie kobiecej, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2019), 185–204. ISBN 978-83-7431-561-6.Miodowski, Adam. „Rozwój dolnośląskich i zachodniopomorskich struktur Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet w latach 1947–1949 w świetle publikacji «Naszej Pracy»”, w: Małgorzata Dajnowicz, Adam Miodowski (red.), Polityka i politycy w prasie XX i XXI wieku. Polityka w prasie kobiecej, (Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2019), 167–183. ISBN 978-83-7431-561-6.Dufrat, Joanna. „Powstanie Ligi Kobiet i działalność w okresie I wojny światowej” [online] [dostęp: 1.07.2020]. Dostępne w World Wide Web: http://ligakobietpolskich.pl/wp-content/uploads/2013/12/Powstanie-Ligi-Kobiet-i-dzia%C5%82alno%C5%9B%C4%87-w-okresie-I-wojny-%C5%9Bwiatowej_dr_Dufrat.pdf.1(8)17619