Selected factors influencing health-promoting behaviors related to smoking among medical and non-medical students in Krakow

Wstęp: Zachowania zdrowotne człowieka kształtowane są przez wiele czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Nawyki i postawy wobec własnego zdrowia formowane są już na wczesnym etapie rozwoju dziecka, a proces ten trwa przez całe życie. Zachowanie dobrego stanu zdrowia zależy między innymi od powstrzymania się od palenia tytoniu, ponieważ nałóg ten jest główną przyczyną wielu schorzeń, zarówno układu oddechowego, jak i krążenia. Ze względu na fakt, że wraz z dłuższym czasem trwania nałogu i liczbą wypalanych papierosów rośnie ryzyko wystąpienia chorób odtytoniowych, środki prewencyjne, mające na celu ograniczenie palenia tytoniu w populacji, należy stosować również wśród osób młodych, których ogólny stan zdrowia na razie nie budzi zastrzeżeń. Projektowanie odpowiednich narzędzi możliwe jest natomiast dzięki poznaniu czynników modyfikujących zachowania zdrowotne związane z paleniem papierosów. Cel pracy: Ocena stopnia rozpowszechnienia nałogu palenia papierosów wśród studentów krakowskich uczelni oraz sprawdzenie, które wybrane czynniki mogą mieć istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z paleniem i motywacją do zaprzestania palenia papierosów. Materiał i metoda: Badania własne przeprowadzono w grupie 270 studentów UJCM i AGH; wzięło w nich udział 188 kobiet i 82 mężczyzn. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego i technikę ankiety, wykorzystano autorski kwestionariusz oraz test motywacji do zaprzestania palenia autorstwa Niny Schneider. Wyniki: Większość studentów (67%) nigdy nie paliło papierosów lub nie robiło tego od co najmniej trzech miesięcy. Okazjonalne palenie zaobserwowano u 24% respondentów, a 9% osób paliło więcej niż jednego papierosa dziennie. Mężczyźni sięgali po papierosy istotnie częściej niż kobiety, podobnie jak osoby posiadające w rodzinie osobę palącą. Nie stwierdzono związku między statusem palenia a miejscem pochodzenia, profilem studiów i aktywnością fizyczną. Wśród osób palących występuje wysoki poziom motywacji do zaprzestania palenia, jednak ze względu na małą grupę osób palących większe ilości papierosów, uzyskane wyniki mogą nie być w pełni miarodajne. Nie stwierdzono związku między liczbą wypalanych papierosów, a motywacją do rzucenia palenia. Wnioski: 1. Większość studentów nie pali tytoniu, nadal można jednak zaobserwować wysoki odsetek osób palących okazjonalnie, nie należy również bagatelizować wciąż obecnego problemu uzależnienia od nikotyny w tej subpopulacji. 2. Biorąc pod uwagę fakt, że po wyroby tytoniowe sięgają studenci zarówno kierunków medycznych, jak i niemedycznych, działania edukacyjne i profilaktyczne należy prowadzić w jednej i drugiej grupie osób. Podobnie należy postępować w grupie mężczyzn i kobiet. 3. Wyniki badań własnych oraz prace innych autorów pokazują, jak wiele czynników może wpływać na zachowania zdrowotne związane z paleniem papierosów. Palenie w dorosłym życiu może mieć związek z przyzwoleniem na palenie w domu rodzinnym, a niektóre osoby sięgają po pierwsze papierosy już w szkole podstawowej. 4. W związku z powyższym edukację antynikotynową i programy profilaktyczne należy wprowadzać na wczesnych etapach edukacji.Introduction: Health-related behaviours are shaped by many internal and external factors. Habits and attitudes towards one's own health are formed already at an early stage of the child's development, and this process lasts for a lifetime. Maintaining good health depends, among other things, on refraining from smoking, since this addiction is the main cause of many diseases, both respiratory and circulatory. The longer lasts the addiction and as the number of smoked cigarettes grows, the higher is the risk of developing a tobacco-related disease. Therefore, it is advisable to introduce preventive measures aiming at smoking reduction not only among the population as a whole but especially among young people whose overall health (condition) is not yes questionable. There right preventive tools can be designed based on understanding the factors that modify health behaviours associated with smoking. Aim: Assessment of the cigarette addiction’s prevalence among students of Cracow Universities and examination, which of the selected factors can have a significant impact on decision-making related to smoking and motivation to quit smoking.Material and methods: Own-concluded research in a group 270 UJCM and AGH students consisting of 188 women and 82 men. The diagnostic survey method and survey technique were applied, the author’s self-constructed questionnaire and the Test of Motivation for Ceasing Smoking by Nina Schneider.Results: Most students (67%) have never smoked or done so for the last three months at least. Occasional smoking was observed in 24% of respondents and 9% of people smoked more than one cigarette a day. Men were significantly more likely to smoke a cigarettes than women, as did those with a smoking person in their family. There was no link between smoking status and environmental background, study profile and physical activity. Smokers have a high level of motivation to quit the addiction, but due to the small number of smoker among the respondents, the results may not be fully reliable. There was no link between the number of cigarettes smoked and the motivation to quit smoking. Conclusions: 1. Although the majority of students do not smoke, a high proportion of occasional smokers can still be observed, therefore the existing problem of nicotine addiction in this subpopulation should not be underestimated. 2. Considering the fact that students in both medical and non-medical fields of study reach for cigarettes, educational and preventive measures should be implemented within both group of students. Same actions should be initiated for both men and women. 3. The results of own studies and the work of other authors show how many factors can affect the health behaviours associated with smoking. Smoking in adulthood related to smoking permission at one’s the family home, causing some people to reach for the first cigarette already in primary school. 4. Anti-smoking education and prevention programmes should therefore be introduced in the early stages of education