The Royal Castle in Poznań - a controversial adaptation of the ruins

Jednym ze współczesnych problemów oraz wyzwań dla ochrony dóbr kultury w Polsce są tzw. zamki na nowo, czyli budowle powstające w miejscu historycznych ruin mające być odbudową zabytku, który lata świetności miał setki lat temu. Problematyka tego zjawiska dotyka kwestii doktrynalnych, prawnych oraz ideowych. Często ze szlachetnych pobudek, a także z żalu do tragicznych losów historii będących destrukcyjnymi dla licznych polskich zabytków, podejmowane są próby rekonstrukcji utraconych skarbów architektury. Niestety najczęściej w efekcie otrzymujemy ahistoryczne i karykaturalne budowle, niejednokrotnie dochodzi do disneylandyzacji oraz komercjalizacji tychże dóbr kultury. Tego typu działania niszczą unikalność i integralność miast, a także ukazują słabość systemu i bezradność środowisk akademickich czy konserwatorskich względem przyzwolenia władz na tak karygodne działania inwestorów. Powstające atrapy dawnych zamków i rezydencji niszczą bezpowrotnie warstwę archeologiczną oraz kulturową, niejednokrotnie przyczyniając się do utrwalania błędnej wiedzy w społeczeństwie i fałszują historię, a także dewaluują pojęcie zabytku czy wartości historycznej. Kolejnym argumentem przeciw tego typu działaniom jest ich niezgodność z licznymi międzynarodowymi oraz krajowymi dokumentami (tak podstawowymi jak Karta Wenecka, czy stosunkowo nowa Karta Ochrony Historycznych Ruin), a nawet prawem powszechnie obowiązującym. Dokonałam selekcji najistotniejszych doktryn oraz aktów prawnych i krótko je przedstawiłam.W zwyczajowo krótkiej pracy licencjackiej nie sposób omówić całość zjawiska, zatem skupiłam się na Zamku Przemysła II w Poznaniu, który został wybudowany w latach 2010-2013. Zdecydowałam się wybrać właśnie tę budowlę, ponieważ jest przykładem skrajnie niewłaściwej rekonstrukcji. Dodatkowe kontrowersje wzbudza fakt, iż ta kreacja nie była fanaberią prywatnego inwestora, lecz realizacją projektu, który zwyciężył w konkursie z wykorzystaniem środków publicznych. Tomasz Ratajczak w artykule ,,Nowy zamek w Poznaniu - negatywny przykład adaptacji reliktów średniowiecznej architektury'' opisuje szczegółowo przebieg konkursu, nieprawidłowości przy jego przeprowadzeniu, a także liczne szkody poniesione w tkance zabytkowej. W zebranej przeze mnie bibliografii dominują artykuły naukowe oraz prasowe z ostatniej dekady, zatem historia oryginalnej budowli oraz powody jej powstania będą tylko lekko zarysowane.One of the contemporary problems and challenges for the protection of cultural heritagein Poland there are castles anew, i.e. buildings erected in the place of historical ruins intended to be the reconstruction of a monument that was in its glory hundreds of years ago. The issue of this phenomenon concerns doctrinal, legal and ideological issues. Oftenfor noble reasons, as well as out of regret for the tragic fate of history being destructive for numerous Polish monuments, attempts are made to reconstruct the lost architectural treasures. Unfortunately, as a result, most often we get ahistorical and caricatured buildings and commercialization of these cultural goods. These types of activities destroy uniquenessand the integrity of cities, as well as show the weakness of the system and the helplessness of the academic or conservation circles in relation to the consent of the authorities to such shameful actions by investors. The resulting mock-ups of former castles and residences irreversibly destroy the archaeological and cultural layer, often contributing to the perpetuation of erroneous knowledge in society, falsifying history, and devaluing the notion of a monument or historical value.Another argument against such actions is their incompatibilitywith numerous international and national documents (such as the basic ones such as the Venice Charter or the relatively new Charter for the Protection of Historic Ruins), and even universally binding law. I selected the most important doctrines and legal acts and presented them briefly.In the customarily short BA thesis, it is impossible to discuss the whole phenomenon, so I focused on the Przemysł II Castle in Poznań, which was builtin 2010-2013. I chose this very building because it is an example of an extremely inappropriate reconstruction. Additional controversy is raised by the fact that this creation was not a whim of a private investor, but the implementation of a project that won the competition with the use of public funds. Tomasz Ratajczakin the article ,,New Castle in Poznań - a negative example of the adaptation of relics of medieval architecture’’ describes in detail the course of the competition, the irregularities in its conduct, as well as the numerous damages suffered in the historic tissue.The bibliography I have collected is dominated by scientific and press articlesfrom the last decade, so the history of the original building and the reasons for its construction will only be slightly outlined