Between freedom and slavery. Roman law compared to modern Europe.

W pracy poruszono problematykę wolności i jej ograniczeń, zawężając zakres badań do ustawodawstwa powszechnego europejskiego i Polskiego dla wnikliwszego ich omówienia, jak również podkreślenia wagi tematu w tym regionie geograficznym. Powszechnie uważane jest, że temat niewoli występuje głównie na terenach Azji i Afryki, a nie dotyczy Europy.Badania rozpoczęto od prawa rzymskiego jako filaru europejskiej kultury prawnej - w tym charakterystyki niewolnictwa, sposobów jego powstania, jego znaczenia ekonomicznego i roli jaką odgrywało w gospodarce rzymskiej, jak również ograniczeń zasady swobodnego korzystania z rzeczy. Drugą ważną kwestią było omówienie statusu osób półwolnych oraz problemów wynikających z błędnego przyjęcia statusu drugiej osoby.Stworzona na podstawie prawa rzymskiego siatka pojęciowa pozwoliła na lepsze przeanalizowanie kształtowania się regulacji prawnych zakazujących niewolnictwa w rozwoju historycznym – począwszy od Rewolucji francuskiej, Konferencji berlińskiej z 1885 r., Konwencji w sprawie niewolnictwa z 1926 r. wraz z Konwencją uzupełniającą z 1956 r. oraz Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r., a które wywarły znaczący wpływ na współczesne systemy prawne, albo wciąż pozostają w mocy.Kolejnym aspektem badawczym było współczesne niewolnictwo oraz ograniczenie wolności i prawa człowieka we współczesnej Europie, biorąc jako główny przedmiot badań Europejską Konwencję Praw Człowieka i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Rozważania zakończono analizą rozwoju ochrony wolności w polskim systemie prawnym, począwszy od roku 1989, przez zapisy Konstytucji RP, prawo karne z 1997 roku, aż po nowelizację kodeksu karnego z 2010 roku.The paper deals with the issue of freedom and its limitations, narrowing the scope of the research to the common European and Polish legislation, for a more thorough discussion, as well as emphasizing the importance of the topic in this geographical region. It is commonly believed that the subject of slavery mainly occurs in Asia and Africa, and not in Europe.Starting with the study of Roman law as a pillar of European legal culture - the legal characteristics of slavery, the ways of its creation, its economic importance and the role it played in the Roman economy, as well as the limitations of the principle of the free use of things. The second important issue is discussing the status of semi-free persons and the problems arising from the incorrect assumption of the status of another person.The conceptual grid created on the basis of Roman law allows for a better analysis of the shaping of legal regulations prohibiting slavery in historical development - starting with the French Revolution, the Berlin Conference of 1885, the 1926 Convention on Slavery with the 1956 Supplementary Convention and Of the Universal Declaration of Human Rights of 1948, which had a significant impact on modern legal systems, or still remain in force.Another research aspect is contemporary slavery, the limitation of freedom and human rights in contemporary Europe, taking as the main subject of research the European Convention on Human Rights and the case law of the European Court of Human Rights.Considerations on the development of the protection of freedom in the Polish legal system, starting in 1989, through the provisions of the Polish Constitution, the criminal law of 1997, up to the amendment to the Penal Code of 2010