CHANGES IN SPA DEVELOPMENT, ACCOMPANYING INFRASTRUCTURE AND GREEN AREAS OF THE KRYNICA SPA RESORT IN THE 2ND HALF OF THE 19TH CENTURY

Celem pracy magisterskiej jest charakterystyka i ocena przemian krajobrazu antropogenicznego Krynicy w drugiej połowie XIX w., w kontekście budownictwa, infrastruktury towarzyszącej i terenów zieleni. Uwagę skoncentrowano na wszystkich budynkach wykorzystywanych do zabiegów leczniczych (pijalnie, domy zdrojowe, łazienki mineralne), budynkach mieszkalnych przeznaczonych dla kuracjuszów (pensjonatach i hotelach), budynkach sakralnych, budynkach kulturalnych, obiektach małej architektury, Parku Zdrojowym, terenach otwartych oraz drogach. Jeżeli istniała możliwość przedstawiono okoliczności powstania najważniejszych gmachów użyteczności publicznej i pomników. Na pracę obok wstępu i zakończenia składa się 5 rozdziałów, w chronologiczny sposób ukazujących przemiany w zagospodarowaniu przestrzennym Krynicy. W części pierwszej wyjaśniono okoliczności powołania komisji rządowej Józefa Dietla oraz korzystając z relacji (epistolarnych i drukowanych) świadków historii, odtworzono obraz infrastrukturalny uzdrowiska do roku 1856. W rozdziale drugim przeanalizowano szczegóły planu komisji dietlowskiej i pierwsze konsekwencje rozkwitu ruchu budowlanego od 1857 r. do końca szóstej dekady XIX w., z uwzględnieniem kaplicy zakładowej, łazienek mineralnych i figury Maryi na Górze Parkowej. Szczególną uwagę poświęcono obiektom sakralnym, prostując występujące w literaturze niejasności dotyczące ich powstania. W trzeciej części pracy zajęto się inwestycjami zakładowymi lat 70. XIX w.: krytym chodnikiem, pensjonatami, upiększeniem terenów zieleni oraz budową infrastruktury drogowej w związku z uruchomieniem kolei tarnowsko-leluchowskiej. W rozdziałach czwartym i piątym skupiono się na przedsięwzięciach budowlanym dwudziestu ostatnich lat XIX w., będących fundamentalnym (dom zdrojowy) uzupełnieniem dietlowskiej wizji rozwoju uzdrowiska krynickiego. W pracy obok opracowań drukowanych wykorzystano m.in. dziewiętnastowieczne dokumenty archiwalne z Czytelni Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie; najstarsze znane fotografie Krynicy z lat 60. XIX w. ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej i materiały Archiwum Narodowego w Krakowie.The task of the thesis is to provide the characteristics and assessment of the transformations affecting the anthropogenic landscape of Krynica in the second half of the 19th c, as viewed in the context of the spa construction development, accompanying infrastructure and green areas. I focused my attention on all the buildings used for therapeutic purposes (pump rooms, spa houses, spa baths), residential buildings intended for the patients (pensions and hotels), sacral buildings, cultural facilities, small architecture forms, the Spa Park, open spaces and roads. Where a possibility existed, the circumstances of public buildings’ erection were demonstrated in an overall manner including the technical equipment, furniture accessories and monuments. Apart from the introduction, the thesis consists of 4 chapters which chronologically depict the transformation stages of the Krynica spatial management. In Chapter 1, I presented the convening circumstances of the Józef Dietl’s government commission and, using the contemporary witness reports (both epistolary and printed), I reconstructed the image of the spa infrastructure within the year 1856. In Chapter 2, I analyzed the details of the plan prepared by the Józef Dietl’s commission and early consequences of the construction boom present in the years from 1857 up to the end of the sixth decade of the 19th century, including the Spa Chapel, mineral baths and the Statue of Virgin Mary on the Parkowa Mountain. I paid special attention to the sacral buildings, rectifying the inclarities concerning the circumstances of their erection, present in literary references devoted to Krynica. In Chapter 3, I dealt with the spa investment projects dating back to the 70s of the 19th century, i.e. roofed pavement, modernisation of the patients’ accommodation, enhancement of the green areas and construction of the road infrastructure related to the Tarnów—Leluchów railway put into operation at the time. Chapters 4–5 was devoted to the building projects carried out over the last 20 years of the 19th century, which constituted a fundamental addition (the Spa House) to the Józef Dietl’s vision of the Krynica Spa development. Last chapter consists of the final conclusions. Apart from the printed sources, also some 19th c. archival documents were used in the study, as preserved in the Jagiellonian Library Manuscripts Reading Room; the oldest known photographs of Krynica dating back to the 60s of the 19th c. belonging to the collection of the Kórnik Library and the materials of the State Archive in Krakow