Non-genomic factors influencing sex determination

U kręgowców występują różne sposoby determinacji płci. U wielu kręgowców o determinacjipłci decydują chromosomy płci, na przykład u ssaków są to chromosomy płci XX oraz XY, au ptaków ZW lub WW. U ssaków ekspresja genu SRY powoduje rozwój jąder, natomiastbrak tego genu prowadzi do rozwoju płci żeńskiej, dlatego nazywana jest ona podstawową. Wprocesie determinacji płci udział bierze także wiele innych genów, na przykład z rodzinySOX.Natomiast u gadów czy niektórych gatunków ryb determinacja płci zależy od temperatury(temperaturozależna determinacja płci). U płazów temperatura również może mieć wpływ napłeć, jednak decydującą role mają geny, ponieważ zakres temperatur który może wpłynąć naodwrócenie płci, nie występuje w naturalnym środowisku.W kształtowaniu płci somatycznej (fenotypowej) kluczowe znaczenie mają hormony.Najważniejszymi hormonami są androgeny, zwane hormonami męskimi oraz estrogenyzwane hormonami żeńskimi. Ważnym enzymem jest aromataza, która powoduje konwersjeandrogenów w estrogeny. Podawanie estradiolu powoduje u większości gatunkówodwrócenie płci męskiej w żeńską, natomiast podawanie inhibiotra aromatazy (brakestrogenów) promuje rozwój samców.W pracy opisano także efekt pozycji wewnątrzmacicznej, która jest również pozagenomowymczynnikiem, mającym wpływ na zmienność w populacji oraz na płeć potomstwa. Opisanojego wpływ na wybrane zmiany morfologiczne, fizjologiczne oraz behawioralne.Vertebrates have different methods of gender determination. In many vertebrates gender isdetermined by sex chromosomes eg XX and XY in mammals or ZW and WW in birds. Inmammals the expression of SRY gene is responsible for triggering development of testicleswhile its absence causes fetus to develop female gender, which is why it is called basic. Manyother genes are also involved in the process of sex determination, for example from the SOXfamily. Reptiles and some species of fish have sex determination based on temperature(temperature-dependent gender determination). In amphibians, temperature can also influencegender but genes have the principal role, because the temperature range that can influence thereversal of gender does not occur in the natural environment. Hormones are crucial in shaping somatic (phenotypic) sex. The most important hormones are androgens, (male hormones), andestrogens ( female hormones). An important enzyme , aromatase, converts androgens intoestrogens. In most species, the administration of estradiol causes the male sex turn into thefemale sex, while the administration of aromatase inhibiotra (no estrogen) promotes maledevelopment. This study also describes the effect of intrauterine position, which is also anextra-genomic factor influencing population variability and sex of the offspring. The effect onselected morphological, physiological and behavioral changes is also described