Jan Nepomucen Bizański 1804-1878

Tematem pracy jest życie i twórczość Jana Nepomucena Bizańskiego, artysty i pedagoga działającego w Krakowie w pierwszej połowie XIX wieku. Z wykształcenia był malarzem, jednak pracował także jako wykładowca akademicki w Szkole Sztuk Pięknych i napisał kilka opracowań naukowych. Mimo swoich szerokich zainteresowań nie przyciągnął dotychczas uwagi badaczy.Życiorys artysty powstał przede wszystkim na podstawie materiałów znalezionych w archiwach krakowskich. Pozwoliły one w ustalić wcześniej nieznane fakty z życia Bizańskiego. Przedstawiony został nieznany wcześniej przebieg jego edukacji oraz burzliwe dzieje pracy pedagogicznej.Dzieła artystyczne malarza zostały zgromadzone na podstawie literatury oraz kwerend przeprowadzonych w największych polskich muzeach gromadzących sztukę XIX wieku. Większość prac była dotąd niepublikowana, a cześć z nich nigdy nie została wspomniana w publikacjach naukowych. Szczególnej uwaga została poświęcona pracom malarskim, będącym głównym obszarem zainteresowania Bizańskiego. Wykonane przez artystę portrety, obrazy religijne oraz historyczne zostały poddane analizie. Dorobek naukowy Bizańskiego, poza programem nauczania oraz Historią architektury polskiej, był dotychczas nieznany. Prace został poddane analizie, spróbowano także określić okoliczności ich powstania.Podano okoliczności powstania programu nauczania autorstwa Bizańskiego. Poddano analizie zawarte w nim treści i metody nauczania i porównano z programem Łuszczkiewicza. Ustalono, że „Anatomia do sztuki stosowana” napisana podług zasad Martina Fishera była tłumaczeniem z języka niemieckiego podręcznika „Erklaerung der Anatomischen Statue für Künstler”. Oceniono jego przydatność dla studentów kierunków artystycznych. Analiza „Zasad Perspektywy Liniowey” wraz z towarzyszącymi im tablicami pozwoliła stwierdzić, że książka powstała na podstawie niemieckiego podręcznika „Die freie Perspektive erläutert durch praktische Aufgaben und Beispiele, hauptsächlich für Maler und Architekten”.Trzy tomy historii sztuki polskiej są w większej mierze autorskimi dziełami, jednak nic nie wskazuje na to, żeby były choć w części efektem samodzielnych badań – gromadzą raczej informacje dostępne w literaturze. Interesujące, choć nie do końca jasne jest tło powstania książek – prawdopodobnie inspiracją do ich napisania jest konkurs organizowany przez Towarzystwo Naukowe Krakowskie.The subject of this paper is the life and work of Jan Nepomucen Bizański, an artist and educator active in Krakow in the mid-nineteenth century. He was an educated painter, he worked as an academic lecturer at the School of Fine Arts and wrote several studies. Despite his broad interests, he has not yet attracted the attention of researchers.The artist's biography was reconstucted based on materials found in the Krakow archives. They allowed one to establish previously unknown facts about Bizański’s life. The previously unknown course of his education and his tumultuous pedagogical work were presented.The painter's works have been collected using literature and inquiries conducted in Polish museums collecting 19th-century art Most of the works have been unpublished so far, and some of them have never been mentioned in scientific publications. Particular attention was devoted to painting works, which is the main area of Bizański's interest. The portraits, religious and historical images made by the artist have been analyzed.Bizański's academic achievements, apart from the curriculum and the History of Polish Architecture, have been unknown so far. The works were processed and an attempt was made to define the circumstances of their creation.The circumstances of the creation of the curriculum by Bizański are presented. The content and teaching methods contained therein were presented and compared with the Łuszczkiewicz's program. It was found that “Anatomia do sztuki stosowana napisana podług zasad Martina Fishera”, was a translation of the textbook “Erklaerung der Anatomischen Statue für Künstler” from the German language. Its usefulness for art faculties students was assessed. The analysis of “Zasady Perspektywy Liniowey” and accompanying illustrations showed that it was based on a German book “Die freie Perspektive erläutert durch praktische Aufgaben und Beispiele, hauptsächlich für Maler und Architekten”.Three volumes of the history of Polish art are mostly original works, but there is no indication that they were even partially the result of independent research - they rather combine information available in literature. The background of the books creation is interesting, although not entirely clear - probably the inspiration behind them was a competition organized by the Krakow Scientific Society