The picture of the social world among school-age children from families affected by alcohol problems

Dzieci z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym stanowią ciekawy obszar badań socjologicznych. W niniejszej pracy dokonałam przeglądu literatury, który wykazał, że sytuacja rodzinna dzieci dorastających w rodzinie dotkniętej problemem alkoholowym nie jest korzystna dla ich rozwoju. Cel pracy stanowiło uzyskanie odpowiedzi na pytanie w jaki sposób swój świat społeczny postrzegają dzieci w wieku szkolnym pochodzące z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym. Istotne było dla mnie wskazanie jakie różnice w relacjach z rówieśnikami, zachowaniu i opisywaniu świata społecznego występują pomiędzy dziećmi z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym oraz dziećmi z rodzin, w których problem alkoholowy nie występuje. Na podstawie analizy źródeł postawiłam hipotezy, które weryfikowałam poprzez przeprowadzenie własnych badań. Hipotezy zakładały, że dziecko z rodziny dotkniętej problemem alkoholowym przyjmować będzie negatywne wzorce zachowań społecznych oraz pełnić negatywne role społeczne. Z powodu lęku, wstydu i gniewu doświadczonych w dzieciństwie, nie buduje własnej tożsamości, a jedynie odgrywa role by przystosować się funkcjonowania w trudnej rzeczywistości. Taka postawa może być chęcią zamaskowania braków wynikających z czerpania informacji z niedostatecznego wzorca w najważniejszym okresie życia człowieka, jakim jest dzieciństwo. Niedostateczny wzorzec zachowania stanowiła w tym przypadku rodzina z problemem alkoholowym, w której zaburzone są podstawowe funkcje. Na podstawie przeglądu literatury wnioskowałam również, że dzieci z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym będą nieufne wobec obcych osób oraz będą wykazywać mniej zainteresowań w porównaniu do rówieśników. Mówienie o marzeniach czy planach na przyszłość w sposób śmiały i otwarty będzie stanowiło problem. Dzieci pochodzące z rodzin dotkniętych alkoholizmem mogą być wycofane ze społecznego życia klasy szkolnej lub podejmują interakcje jedynie z osobami aspołecznymi. Takie dzieci mogą wykazywać gorsze wyniki w nauce i trudności z koncentracją na określonym zadaniu. Istotny jest także temat agresji, którą dzieci alkoholików mogą przejawiać wobec rówieśników. Pogłębiona analiza źródeł pozwoliła mi na dostrzeżenie wielu problemów, z którymi w wieku szkolnym zmagają się dzieci pochodzące z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym. W pracy podjęłam próbę odpowiedzi na pytanie jak doświadczenia dzieci pochodzących z rodzin dotkniętych alkoholizmem w wieku szkolnym oraz ich sytuacja rodzinna będą determinować ich wybory w dorosłym życiu.W ramach pracy przeprowadzone zostały dwa wywiady grupowe z dziećmi w wieku szkolnym, w przedziale wiekowym 10- 12 lat. Pierwszą grupę stanowiły dzieci pochodzące z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym. Wywiad z grupą możliwy był poprzez nawiązanie kontaktu z placówką specjalistyczną w Krakowie, w której odbywają się zajęcia z dziećmi pochodzącymi z rodzin zmagającymi się z problemami społecznymi, głównie z problemem alkoholowym. W wywiadzie uczestniczyły cztery dziewczęta oraz pięciu chłopców. Drugą grupę stanowiły dzieci pochodzące z rodzin, w których problem alkoholowy nie występuje. Zostały wybrane na podstawie konsultacji z opiekunem grupy, który wykluczył obecność problemu alkoholowego w rodzinach badanych dzieci. Grupę stanowiły dzieci uczęszczające na dodatkowe zajęcia pozalekcyjne w Krakowie. W wywiadzie uczestniczyły trzy dziewczęta oraz siedmiu chłopców. Dzieci uczestniczyły w badaniach dobrowolnie, a każdy z wywiadów odbył się w obecności opiekuna grupy, po uzyskaniu zgody rodziców na przeprowadzenie wywiadu. Narzędzie do przeprowadzenia wywiadów grupowych stanowił scenariusz wywiadu, podzielony na bloki tematyczne, które służyły weryfikacji przyjętych hipotez. Hipotezy zostały przeze mnie pozytywnie zweryfikowane. Scenariusz wywiadu stanowi załącznik do niniejszej pracy.Children from families affected by alcohol problems are an interesting area of sociological research. In this paper I have reviewed the literature, which has shown that the family situation of children growing up in a family affected by alcoholism is not positive for their personal development. The aim of the study was to obtain an answer to the question of how schoolchildren from families with alcohol problems perceive their social world. It was important for me to indicate what differences in relations with peers, behaviour and description of the social world occur between children from families affected by alcohol problems and children from families where alcohol problems do not occur. On the basis of the analysis of sources, I made hypotheses, which I verified by conducting my own research. The hypotheses assumed that a child from a family affected by alcohol problems would adopt negative patterns of social behaviour and perform negative social roles. Because of the fear, shame and anger experienced in childhood, it does not build its own identity, but only plays roles to adapt to functioning in a difficult reality. Such an attitude may be a desire to cover up the deficiencies resulting from gaining information from the insufficient pattern in the most important period of human life, which is childhood. In this case, a family with an alcohol problem, in which fundamental functions are disturbed, constituted an insufficient pattern of behaviour. On the basis of the literature review, I have also concluded that children from families with alcohol problems will be distrustful towards strangers and will show less interests than their peers. Talking about dreams or plans for the future in a bold and open way will be a problem. Children from families affected by alcoholism can be withdrawn from the social life of a school class or interact only with antisocial children. Such children may have poorer educational outcomes and find it difficult to focus on a particular task. The topic of aggression that alcoholic children may exhibit against their peers is also relevant. In-depth source analysis has allowed me to see many of the problems faced by children from families with alcohol problems at school age. In my thesis I tried to answer the question how the experiences of children from families affected by alcoholism at school age and their family situation will determine their choices in adult life.The study included two group interviews with schoolchildren aged 10-12. The first group consisted of children from families with alcohol problems. The interview with the group was possible through establishing contact with a specialized institution in Cracow, where classes are held with children from families struggling with social problems, mainly alcohol problems. The interview was attended by four girls and five boys. The second group consisted of children from families with no alcohol problem. They were selected on the basis of consultations with the group's supervisor, who excluded the presence of the alcohol problem in the families of the children examined. The group consisted of children attending additional after-school activities in Cracow. Three girls and seven boys participated in the interview. The children participated in the research voluntarily, and each of the interviews took place in the presence of a group supervisor, after obtaining the parents' consent to conduct the interview. The tool used to conduct the group interviews was the interview scenario, divided into thematic blocks, which were used to verify the hypotheses. The hypotheses were positively verified by me. The interview scenario is attached to this thesis