Transplantation, transfusion and post mortem insemination in polish law and internal law of selected religious associations

Klauzula sumienia jest szczególną instytucją, dopuszczalną na gruncie prawa polskiego, pozwalającą wybranym grupom zawodowym na powstrzymanie się od wykonywania określonego zakresu prac, które mogłyby być niezgodne z ich sumieniem lub wyznaniem. Jest ona wywodzona wprost z zapisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483). Obecnie ta instytucja wielu osobom kojarzy się jedynie z zawodem lekarza. Jest to jeden z niewielu zawodów, któremu przepisy wprost pozwalają na korzystanie z klauzuli sumienia. Stanowi o tym art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r. (T. jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 617 z późn. zm.). Z drugiej strony, prawo odmowy uczestnictwa w wybranych zabiegach medycznych nie przysługuje jedynie lekarzom. Pacjenci mogą odmówić poddania się określonym zabiegom medycznym, a lekarz co do zasady ma obowiązek respektowania takiej odmowy. Niniejsza praca magisterska, opierając się na konstrukcji klauzuli sumienia, bada możliwość jej zastosowania na styku prawa medycznego oraz prawa wyznaniowego w kontekście porównawczym. Celem pracy jest ukazanie jak różni się stosunek trzech różnych Kościołów lub związków wyznaniowych do możliwości oraz warunków przeprowadzenia wybranych zabiegów medycznych. Dla ukazania jak największej różnorodności poglądów wybrano Kościół Katolicki, Związek wyznaniowy Świadków Jehowy oraz Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej, czyli instytucje powstałe w różnych wiekach i w różnych miejscach na świecie, co pozwoliło im na wypracowanie własnej doktryny i struktury działania. Porównany został stosunek każdego z tych Kościołów lub związków wyznaniowych do trzech wybranych zabiegów medycznych - transplantacji, transfuzji oraz zapłodnienia post mortem. Obok tego wskazano czy i na jakich warunkach dopuszczalne jest przeprowadzenie przedmiotowych zabiegów na gruncie regulacji prawa polskiego.The conscience clause is a special institution, admissible under polish law, allowing selected professional groups to refrain from performing a specific scope of work that could be incompatible with their conscience or religion. It is derived directly from the provisions of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997 (Journal of Laws of 1997 No. 78, item 483). Currently, this intitution is associated by many people only with the profession of a doctor. This is one of the few professions to which the regulations explicitly allow the use of the conscience clause. This is stated in art. 39 of the Act on the professions of doctor and dentist of December 5, 1996 (Uniform text, Journal of Laws of 2018, item 617 as amended). On the other hand, this is not only doctors who have the right to refuse participation in selected medical procedures. Patients may refuse to undergo selected medical procedures and a doctor is generally required to respect such refusal.This master’s thesis, based on the construction of the conscience clause, explores possibility of its adoption at the junction of medical law and religous law in a comparative context. The purpose of the thesis is to show how the attitude of the three different Churches or religious associations to differs to the possibilities and conditions of conducting selected medical procedures. To show the greatest variety of views, the Catholic Church, the Jehovah’s Witness religious association and the Association of Muslim Unity were chosen i.e. institutions established in different ages and in different places around the world, which allowed them to develop their own doctrine and structure of action. The attitude of each of these Churches or religious associations was compared to the three selected medical procedures – transplantation, transfusion and post – mortem insemination. In addition it was indicated whether and under what conditions it is permissible to conduct the said procedures under provisions of polish law