Europejskie konsultacje obywatelskie - Teoretyzacja demokratycznego mechanizmu partycypacyjnego: od inicjatywy francuskiej do doświadczeń ze Strasburga

Demokratyczny charakter Unii Europejskiej jest kwestionowany od kilkudziesięciu lat przez naukowców i samych obywateli. W obliczu tego europejskiego rozczarowania instytucje zdecydowały się walczyć o większe uczestnictwo obywateli, wprowadzając nowe modele zarządzania oparte na praktykach partycypacyjnych i deliberatywnych. W tym kontekście Emmanuel Macron zaproponował rozpoczęcie europejskich konsultacji obywatelskich, aby dać obywatelom możliwość nakreślenia zarysu Europy, którą chcieliby zobaczyć w przyszłości. Prezydent Francji przekonał 26 państw członkowskich do wzięcia udziału i konsultacje odbyły się w 2018 r. w ramach różnych mechanizmów na poziomie nacjonalnym. Wdrożenie tego stosunkowo nowego sposobu zaangażowania obywateli wzbudziło pytania dotyczące zaangażowanych podmiotów, poruszanych tematów, a także konsekwencji politycznych. Celem tej pracy było zrozumienie roli podmiotów pośredniczących, w szczególności podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w realizacji tych konsultacji. Wywiad z organizatorami konsultacji miał na celu docenienie roli lokalnych ekosystemów w procesie konsultacji, przy jednoczesnym zbadaniu potencjalnego wpływu tego narzędzia uczestniczącego w rozwoju szeroko pojętego europejskiego zarządzania. W tym celu badanie koncentrowało się na rzeczywistości zaangażowania organizatorów na szczeblu Strasburskim, po dokonaniu przeglądu procesu wdrażania na szczeblu europejskim, krajowym i lokalnym. Metoda ta pozwoliła na uzyskanie całościowego obrazu sytuacji przed szczegółowym określeniem powodów udziału organizatorów. W badaniu tym podkreślono dwa kluczowe elementy: wdrożenie inicjatywy, w której podkreślono istotną rolę podmiotów społeczeństwa obywatelskiego w naszych demokracjach oraz potencjalne korzyści z rozwoju wcześniej istniejącego europejskiego ekosystemu na szczeblu lokalnym. Na innym poziomie badania wykazały również, że geneza wniosku może stanowić czynnik zniechęcający do realizacji inicjatywy.The democratic nature of the European Union has been disputed for a few decades by scholars and by citizens themselves. Faced with this European disenchantment, the institutions decided to fight for more citizens’ participation by deploying new models of governance based on participatory and deliberative practices.In that context, Emmanuel Macron proposed to launch European Citizens' Consultations to offer citizens the opportunity to sketch the outlines of an Europe they wished and hoped to see. The French President convinced twenty-six Member States to participate and consultations took place in 2018 under different national mechanisms.The implementation of this relatively new mode of citizens’ involvement raised questions regarding the involved actors, the subjects addressed, as well as the political implications. With this research, the objective was to understand the role of intermediary actors, in particular civil society actors, in the implementation of these consultations. By interviewing the consultations’ organisers, the aim was to appreciate the role of local ecosystems in the consultations’ process while exploring the potential impacts of this participatory tool in the development of a wide-European governance. In order to do this, the research focused on the reality of the organisers’ involvement at the Strasbourg level, after reviewing the implementation’s process at the European, national, and local levels. This method made it possible to draw a global picture before finding out in detail the reasons for the organisers’ participation.This research emphasised two key elements: the implementation of the initiative which highlighted the significant role of civil society actors in our democracies and the potential benefits from the development of a pre-existing European ecosystem at local level. On another level, the research also demonstrated that the genesis of a proposal could generate disincentives on the implementation of the initiative