The economic experiment as a circumstance excluding criminal and fiscal liability

Praca dotyka tematyki eksperymentu ekonomicznego jako okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną i karnoskarbową. Problematyka karnoprawnego pojmowania eksperymentu została przedstawiona na tle rozumienia tego pojęcia w ogólnej metodologii nauk oraz w naukach ekonomicznych. Przedstawiono historyczny rozwój instytucji eksperymentu w prawie karnym na przykładzie projektów polskich dwudziestowiecznych kodyfikacji oraz tekstów kodeksów karnych z 1969 oraz 1997 r. Poddano analizie uregulowaną w art. 27 kodeksu karnego z 1997 r. instytucję eksperymentu na tle pojęcia kontratypu (okoliczności wyłączającej bezprawność czynu) oraz dokonano interpretacji jego przesłanek, zarówno w sensie ogólnym, jak i w kontekście ekonomicznym. Badaniu poddano także zasadność recepcji instytucji eksperymentu ekonomicznego do kodeksu karnego skarbowego. Całość rozważań zwieńczono prognozą co do przyszłych możliwych zastosowań kontratypu eksperymentu.The dissertation deals with the subject of an economic experiment as a circumstance excluding criminal and fiscal liability. The problem of the rightful understanding of the experiment has been presented against the background of the definition of this concept in the general methodology of science and in economic sciences. The historical development of the experiment institution in criminal law was presented on the example of Polish 20th century codification projects and texts of penal codes from 1969 and 1997. The analysis of the institution of the experiment - which was described in art. 27 of the Penal Code of 1997 - was done against the background of circumstances, excluding the unlawfulness of an act, and interpreted its premises, both in the general sense and in the economic context. The study also examined the legitimacy of the reception of the institution of an economic experiment to the penal fiscal code. The entire text was concluded with a forecast regarding the future possible applications of the criminal law experiment