The Image of Mandylion in the 15th. – first half of the 18th. century icons from the Peremysl’ Diocese

Mandylion (gr. μανδίλιον, arab. mandil, ręcznik, chusta) zwany też Świętym Obliczem był najsłynniejszym acheiropoietycznym wizerunkiem Chrystusa, łączonym z legendą o władcy Edessy, Abgarze V Ukamma (4 p.n.e.- 7 n.e., 13-49 n.e.). Przedmiotem badań niniejszej pracy jest przedstawienie Mandylionu w ikonach zachodnioruskich pochodzących z obszaru diecezji przemyskiej obrządku wschodniego i powstałych w okresie od XV do pierwszej połowy XVIII wieku. Od wyobrażeń Mandylionu znanych z bizantyńsko-ruskiego kręgu kulturowego odróżnia je szczególna cecha, jaką jest obecność podtrzymujących chustę aniołów. Aniołowie stali się stałym elementem zachodnioruskich ikon Mandylionu, chociaż nie wpłynęli zasadniczo na wypracowany w okresie Paleologów schemat przedstawienia Świętego Oblicza. Dlatego też znaczną część pracy poświęcono bizantyńskiemu rodowodowi typu ikonograficznego Mandylionu. Z kolei szczegółowa analiza ikonograficzna wyobrażenia chusty, oblicza i postaci aniołów wykazała, że budowę kompozycji ikon Mandylionu charakteryzowała swego rodzaju modułowość – pomiędzy warsztatami „krążyły” gotowe modele, które były dowolnie dobierane przez artystów, decydujących o ostatecznym kształcie całości.Mandylion (gr. μανδίλιον, arab. mandil, towel, fabric), the so-called Holy Face, was the most famous Image of Christ of acheiropoietos’ type, known from the legend of the King Abgar V Ukamma of Edessa (4 p.n.e.- 7 n.e., 13-49 n.e.). The subject of the academic research is the Image of Mandylion in Ruthenian icons coming from the territory of the Peremysl’ diocese and dating back to 15th. – 18th. century. They differ from the other Mandylion’s images from the Byzantine- Ruthenian cultural circle by the presence of two archangels holding the towel’s corners. The archangels became the stable element of Ruthenian Mandylion’s icons, however, they did not have an impact on Paleologian schema of the Mandylion. Therefore, the substantial part of the thesis has been dedicated to the Byzantine genesis of the iconographical type of Mandylion. On the other hand, detailed iconographical analisis of the three elements: image, towel, face and archangels’ figures proved that the structure of Mandylion’s compositions was modular – “ready-made” schemas was available for all the workshops of icons painting, and the artists tended to use them according to their own preference and taste