The axiological dimension of modern administrative law. Selected issues

Analiza ogólnych problemów współczesnego prawa administracyjnego prowadzi do wniosku, iż problematyka wartości stała się obecnie jego centralnym zagadnieniem. Jest rzeczą oczywistą, iż prawo nie powstaje w próżni, przez co nie może być aksjologicznie indyferentne. Z założeń demokratycznego państwa prawnego wynika, iż normy prawne muszą posiadać aksjologiczne uzasadnienie, bowiem prawo nie z pozycji siły, lecz z racji tkwiących w nim wartości wzbudza respekt. Nihilizm aksjologiczny sprowadza niebezpieczeństwo instrumentalizacji prawa oraz stanowi realne zagrożenie dla stabilności systemu pewnego. W przedmiotowej pracy podjęto próbę ustalenia czym tak naprawdę są wartości, jaki jest ich stosunek do norm prawnych, zasad tworzenia prawa oraz procesów jego stosowania, zwłaszcza w aspekcie działań organów administracji publicznej o charakterze jurysdykcyjnym. Szczególną uwagę poświecono zagadnieniu dóbr chronionych w prawie administracyjnym, które postrzegać należy jako zmaterializowane wartości. Nierozerwalność tych zagadnień wynika z faktu, iż wartości wnikając w dobra z różnym nasileniem, stają się ich immanentnym atrybutem. W ten sposób dobra jawią się jako nośnik wartość, przez co uznawane są za ich ucieleśnienie (korelaty). Wskazano, iż przeważającą kategorią wartości uznawanych za dobra fundamentalne systemu prawnego są wartości niematerialne, a co za tym idzie imponderabiliczne. Wynika to z faktu nieuchwytności materii oraz napotykanych trudnościach w ich mierzalności. W refleksji na temat ontologicznego statusu zasad prawa odniesiono się do pojęcia norm prawnych oraz wartości, ze szczególnym uwzględnieniem ich wzajemnej relacji. Rozważania te doprowadziły do wniosku, iż zasady prawa jawią się jako normy systemu prawnego, które przedmiotem swojego obowiązku nie czynią realizacji powinnego postępowania, lecz realizację określonych wartości. W pracy wskazano także, iż aksjologiczne uwikłanie działalności organów administracji publicznej najlepiej widoczne jest w procesie stosowania prawa. Podkreślono, iż w trakcie realizacji prawa organ administracyjny musi dokonać interpretacji wartości, ich porównania i wyważenia. Administrowanie stanowi zatem rezultat samodzielnego wartościowania norm prawnych oraz realizację zawartych w nich aksjologicznych założeń ustawodawcy. W procesie tym rola czynnika ludzkiego ma zasadnicze znaczenie, a ostateczny kształt każdego działania organu administracyjnego zawsze naznaczony jest subiektywizmem urzędnika. Niewątpliwie jednak dobro człowieka, jako wartość nadrzędna dla administracji publicznej, ukierunkowuje jej działania oraz stanowi ograniczenie przyznanej organom dyskrecjonalności.The analysis of the general problems of modern administrative law leads to the conclusion that the problem of values has now become its central issue. It goes without saying that the law does not arise in a vacuum, so it can not be axiologically indifferent. It follows from the assumptions of a democratic legal state that legal norms must have axiological justification, because right, not from the position of power, but because of the values inherent in it, arouses respect. Axiological nihilism bings the danger of instrumentalizing the law and poses a real threat to the stability of a certain system. In this work, an attempt was made to find out what values really are, what their attitude towards legal norms, principles of law creation and the processes of its application are, especially in the aspect of the actions of public administration bodies of a jurisdictional character. Particular attention was paid to the issue of protected goods in administrative law, which should be perceived as materialized values. The indissolubility of these issues results from the fact that values penetrating into goods with varying intensity, become their immanent attribute. In this way, good appear as a carrier of value, which is considered as their embodiment (correlates). It was pointed out that the most important category of values considered to be fundamental goods of the legal system are intangible assets, and thus imponderable. This is due to the elusiveness of matter and the difficulties encountered in their measurability. Reflections on the ontological status of legal principles referred to the concept of legal norms and values, with particular emphasis on their mutual relations. These considerations led to the conclusion that the principles of law appear as norms of the legal system, which are not the subject of their obligation to carry out the conduct that should be carried out, but the implementation of certain values. The work also indicates that the axiological involvement of the activities of public administration bodies is best visible in the process of applying the law. It was emphasized that during the implementation of the law, the administrative body must interpret the values, compare them and balance them. Administration is, therefore, the result of the independent valuation of legal norms and the implementation of the axiological assumptions of the legislator contained in them. In this process, the role of the human factor is of fundamental importance, and the final shape of every action of the administrative body is always marked by the subjectivism of the official. Undoubtedly, however, human good, as a supreme value for public administration, directs its activities and constitutes a limitation of discretion granted to the bodies