Why so serious? Desire, capital, schizophrenia, or Joker and the longue durée of expressionism

Niniejszy esej skupia się na postaci-figurze Jokera, która powstała we wczesnych latach czterdziestych dwudziestego wieku na kartach komiksów DC o Batmanie, jako formie reprezentacji kapitalistycznych praktyk kultury gospodarczej nowoczesności. Zamaskowany książę zbrodni przyjmuje różne funkcje w zależności od tego, jak twórcy decydują się korzystać z tradycji fundującej ów typ dyskursu, który, choć pojawia się dziś domyślnie w obszarze kultury popularnej, mocno osadzony jest w modernizmie przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Okoliczności społeczno-polityczne, które zrodziły Weimarski ekspresjonizm, jak głosi główna teza pracy, nie wygasły po dziś dzień – podobnie jak popularność Jokera.Rekonstruując genealogię popkulturowego złoczyńcy, tekst omawia powieści Wiktora Hugo (Człowieka śmiechu, 1869) i Norberta Jacquesa (Dr. Mabuse der Spieler, 1922) wraz z ich ekranizacjami, kolejno, w reżyserii Paula Leniego (The Man Who Laughs, Universal Pictures, 1928) i Fritza Langa (Dr. Mabuse der Spieler, UFA, 1922) jako prototypy dla postaci komiksowej. Powieści graficzne Franka Millera (The Dark Knight Returns, DC, 1986) oraz Alana Moore’a (Batman: The Killng Joke, DC, 1988) służą następnie jako pretekst do analizy filmów Tima Burtona (Batman, Warner Bros. Pictures, 1989) oraz Christophera Nolana (The Dark Knight, Warner Bros. Pictures, 2008) i kilkunastu pobocznych tekstów. Interpretacja szeregu owych narracji prowadzona z perspektywy teorii krytycznej (Szkoła Frankfurcka i jej kontynuatorzy), teorii francuskiej (Michel Foucault, Gilles Deleuze etc.), psychoanalizy (Sigmund Freud, Jacques Lacan, Slavoj Žižek etc.) ukazuje pracę freudowskich popędów jako zespół relacji o charakterze ekonomicznym sensu stricto, a więc homologicznym względem praktyk kulturowych późnego kapitalizmu.Lokując Jokera wśród innych postaci kontynuujących tradycję pierrota z komedii dell’arte, praca szkicuje specyficzną, bo ukazaną z perspektywy teorii filozoficznej komizmu, genezę nowoczesnej podmiotowości, która od początku intensywnie związana jest z różnymi formami konfliktu klasowego oraz gestami emancypacyjnymi.Presented essay aims to describe character-figure of Joker, which originates from early ninety-forties DC graphical novels about Batman, as a form of representation of capitalist practices within modern economic culture. The function of the Clown Prince Of Crime differs, depending on how creators want do utilize tradition which founded this type of discourse, which, although being accustomed to the field of popular culture, is strongly framed by modernism of the turn of nineteenth and twentieth century. Social and political circumstances, which gave birth to Weimar expressionism, as the main thesis of this work goes, did not expire to this day – like the phenomenon of Joker’s popularity.The text, by reconstruction of pop-cultural villain’s genealogy, comments on novels by Victor Hugo (L'Homme qui rit, 1869) and Norbert Jacques (Dr. Mabuse der Spieler, 1922) along its screenings, respectively, directed by Paul Leni and (The Man Who Laughs, Universal Pictures, 1928) and Fritz Lang (Dr. Mabuse der Spieler, UFA, 1922) as prototypes for comic character. Graphical novels by Frank Miller (The Dark Knight Returns, DC, 1986) and Alan Moore (Batman: The Killng Joke, DC, 1988) serve then as ground for analysis of Tim Burtons (Batman, Warner Bros. Pictures, 1989) and Christopher Nolan (The Dark Knight, Warner Bros. Pictures, 2008) films alongside with over a dozen of petty narratives. Interpretation inspired by Critical Theory (Frankfurt School and it’s successors) French Theory (Michel Foucault, Gilles Deleuze etc.), psychoanalysis (Sigmund Freud, Jacques Lacan, Slavoj Žižek etc.) shows a work of Freudian drives as set of strictly economic relations, homological to cultural practices of late capitalism.By locating Joker among other pierrot-like characters developed by commedia della’arte, the text sketches specific, since exhibited from the point of philosophical theory of comedy, genesis of modern subjectivity, which from the very beginning was intensively bind with different forms of class struggle and gestures of emancipation