Humor i jego funkcje w tłumaczeniach Wyżyńskiego i Heydel książki Charlie and the Chocolate Factory Roalda Dahla

Celem niniejszej pracy jest analiza elementów humorystycznych przedstawionych w książce Roalda Dahla Charlie and the Chocolate Factory oraz w jej dwóch tłumaczeniach na język polski. Pierwszy rozdział zawiera definicję humoru oraz omawia jego funkcje. Zajmuje się również teorią niespójności i historią jej rozwoju. Szczególną uwagę poświęcono także klasyfikacji niespójności zaproponowanej przez Morrealla oraz trzem kategoriom humoru w literaturze dziecięcej zaprezentowanym przez Beckmana. Drugi rozdział jest analizą powieści Roalda Dahla Charlie and the Chocolate Factory. Skupiono się przede wszystkim na humorze postaci, sytuacyjnym oraz językowym, które przedstawiono w książce. W trzecim rozdziale zinterpretowano tłumaczenie Tomasza Wyżyńskiego, zatytułowane Karol i fabryka czekolady. Analizy dokonano na podstawie klasyfikacji Beckmana, ze szczególnym uwzględnieniem niespójności Morrealla. Czwarty rozdział omawia tłumaczenie Charlie i fabryka czekolady, autorstwa Magdy Heydel. W celu porównania tłumaczeń Wyżyńskiego i Heydel, rozdział ten odwzorowano na podstawie poprzedniego i oparto go na tych samych kategoriach. Wnioski przedstawiają funkcje, jakie pełnią te dwa tłumaczenia. Karol i fabryka czekolady może być uważany głównie za satyrę. Natomiast Charlie i fabryka czekolady jednocześnie bawi i uczy czytelników.The paper is concerned with humorous elements presented in Roald Dahl's Charlie and the Chocolate Factory as well as in two Polish translations of the book. In the first chapter the concept of humour and its functions, as well as the Incongruity Theory and the history of its development are discussed. Then, Morreall's classification of incongruities and Beckman's three types of humour in children's literature are introduced. The second chapter is an analysis of Roald Dahl's Charlie and the Chocolate Factory. The primary attention is given to humorous characters, situations and discourse presented in the book. The third chapter is a case study of Tomasz Wyżyński's translation, titled Karol i fabryka czekolady. It is examined on the basis of Beckman's categorisation, with special focus on the incongruities proposed by Morreall. The fourth chapter is parallel to the previous one and it follows the same pattern of analysis. It concentrates on Magda Heydel's translation, titled Charlie i fabryka czekolady. Finally, the conclusions present different functions of the two translations. Wyżyński's version is mainly regarded as a satire, whereas Heydel's rendition serves teaching and entertaining functions