Professional criminals against property in Cracow at the turn of the 16th and 17th centuries.

Ramy czasowe dla niniejszej pracy określa Księga Kryminalna Miasta Krakowa z lat 1589-1604. Jest to ostatni czas rozwoju miasta i pomyślnej koniunktury, co zostanie przypieczętowane przeniesieniem stolicy państwa do Warszawy już w roku 1609. Ograniczenie badań wyłącznie do Krakowa pozwala uchwycić całą jego specyfikę, świetnie oddając rzeczywistość i nie nakładając mylnej optyki z innych miejsc. Jest to dość istotne choćby w kontekście praktyki sądowej, która różniła się pomiędzy sobą nawet w niewiele oddalonych od siebie ośrodkach miejskich. Ponadto Kraków, oprócz pełnienia funkcji stolicy w omawianym okresie czasu, stanowił centrum gospodarcze dużego obszaru Małopolski Zachodniej. Z kolei z punktu widzenia ograniczeń przedmiotowych interesuje mnie wyłącznie działalność zawodowych przestępców przeciw mieniu o charakterze miejskim. Rozumiem przez to takich złoczyńców, dla których główne źródło utrzymania stanowiły kradzieże, paserstwo, meliniarstwo, fałszerstwo monet, stręczycielstwo, czy prostutycja. Pracę rozpoczyna krótki opis topografii Krakowa z przełomu XVI i XVII wieku w kontekście zawodowej przestępczości przeciwko mieniu. Zlokalizowano i wymieniono najważniejsze miejsca w krakowskim kompleksie miejskim, które stanowiły obszar wzmożonej działalności wszystkich analizowanych rodzajów złoczyńców. Rozdział drugi zawiera klasyfikację i opis struktury jaka panowała w przestępczym półświatku. Znajduje się tam pogłębiona analiza najważniejszych rodzajów złoczyńców, takich jak włamywacze, pospolici złodzieje, złodzieje sakralni, kieszonkowcy, paserzy, meliniarze, prostytutki i stręczyciele oraz fałszerze monet. Zbadano także typowy modus operandi charakterystyczny dla tychże grup. W rozdziale trzecim istotnym było przeanalizowanie różnego rodzaju więzi społecznych jakim podlegali i jakie budowali członkowie krakowskiego półświatka. Niemal zawsze wychodziły one swym zasięgiem daleko poza ówczesną stolicę. Objawiało się to w tworzeniu tak zwanych towarzystw złodziejskich, ale też całych sieci powiązań pomiędzy rabusiami, paserami, meliniarzami, prostytutkami, stręczycielami, a nawet urzędnikami i służbami miejskimi. Nie mniej ważne jest również przeanalizowanie „kariery” w wyżej wymienionych „zawodach”. Zwłaszcza sytuacja tych ludzi na poszczególnych jej szczeblach jest szczególnie interesująca. Łatwo bowiem dostrzec pewne wspólne cechy inicjacji oraz końca kryminalnej przygody w obrębie poszczególnych grup. Warto jednak pamiętać, że dysponujemy informacjami głównie o przestępcach, którzy finalnie stanęli przed obliczem sprawiedliwości, zatem i ich koniec rysował się zazwyczaj w ten sam sposób, choć nie zawsze skazaniem na śmierć. Przeanalizowano także ewentualne perspektywy jakie miał zawodowy przestępca na powrót do społeczeństwa i normalne w nim funkcjonowanie.Kolejna część pracy poświęcona została konfrontacji złoczyńców w wymiarem sprawiedliwości. Dotyczy to zarówno ich stosunków z organami i przedstawicielami władzy, przebiegu samego procesu kryminalnego przed krakowskim sądem miejskim, kwestii stosowania tortur, więzienia oraz wszystkiego co związane z karą.The time frame for this paper is defined by the Crime Book of the City of Cracow 1589-1604. This is the last time the city's development and prosperity in modern history. Restricting research to Cracow alone allows to capture all its specifics. This is quite important even in the context of judicial practice, which is different in every single town or city. In addition, Cracow was the leading economic center of a large area of Western Lesser Poland so it should be consider in special way. I only focused on the activities of professional urban criminals against property. I mean criminals for whom the main source of income was theft, fencing, counterfeiting of coins, or prostitution.The paper begins with a brief description of Cracow topography dating back to the turn of the 16th and 17th centuries in the context of professional crime against property. The most important places in the Cracow urban complex were located and listed as an area of increased activity of all types of criminals.The second chapter contains the classification and description of the structure of the criminal underworld. There is an in-depth analysis of the most important types of criminals, such as burglars, common thieves, sacrilegists, pickpockets, fences, melindlers, prostitutes and coin counterfeiters. The typical modus operandi of these groups was also descripted.In the third chapter I focused on the analysis of various types of social connections constructed by villains and Cracovian Underground as well. This was visible in the creation of the so-called thief societies, but also the entire network of links between robbers, fences, strangers, prostitutes, and even officials and urban services. It is also important to analyze the "career" of the above mentioned groups. The papers also analyzed the possible perspectives of a professional criminal to return to the society.The last part of the work contains considerations about criminal process, torture, jail, prison and punishments