The Characteristics of a Witch through the imagery of Old and Modern Culture

Praca stanowi próbę opisania głównych aspektów wyobrażenia czarownicy w dwóch perspektywach, historycznej i współczesnej ze szczególnym uwzględnieniem tego, jak postać czarownicy funkcjonowała na gruncie polskim. Wyobrażenia czarownicy traktowane są tu jako elementy językowo-kulturowego obrazu świata. Przyjęto tezę o współzależności języka i kultury oraz założenie, że zarówno język, jak i kultura znacząco wpływają na ludzkie procesy poznawcze, a co za tym idzie determinują sposoby postrzegania i kategoryzowania świata. Główną ramę teoretyczną dla analiz podjętych w niniejszej rozprawie stanowi językoznawcza teoria językowego obrazu świata ze szczególnym uwzględnieniem stereotypu jako jednego z jego składników. Podstawą rozważań nad postacią czarownicy są trzy rodzaje danych: systemowe (odnoszące się do systemowego poziomu języka), tekstowe oraz ankietowe. Uzyskano je dzięki różnego rodzaju źródłom: historycznym, etnograficznym, leksykograficznym oraz literackim. Polski współczesny obraz czarownicy został zrekonstruowany na podstawie wyników badań ankietowych. Na potrzeby niniejszej pracy stworzono narzędzie badawcze wykorzystujące lingwistyczne metody badania stereotypu. Rozważania nad językowo-kulturowym obrazem czarownicy zostały uzupełnione krótkim omówieniem zagadnień takich jak: polska demonologia ludowa, magia i światopogląd magiczny, dzieje procesów o czary oraz postać czarownicy w źródłach ikonograficznych.The thesis is an attempt at describing and analyzing the main characteristics of a Witch through the imagery of old and modern culture. Particular emphasis is placed on how these characteristics functioned in Polish culture. The imagery of a witch is described as elements of a linguistic and cultural image of the world. A hypothesis has been accepted that language and culture are interdependent. It is also assumed that both language and culture significantly influence human cognitive processes which have an effect on how the world is perceived and understood. The main theoretical framework for the analysis that has been undertaken in this thesis is a linguistic theory that relates to the linguistic imagery of the world with special emphasis on the stereotype of a witch as one of its components. The basis of analyzing the characteristics of a Witch was based on three main sources of data and information: systematic (relating to the level of linguistic systems), text and through the use of questionnaires. This information was obtained through the use of various sources; historical, ethnographic, lexicographic and literary. The modern Polish imagery of a witch was based on the results of a survey. For the purposes of this thesis a research tool was developed using a linguistic methodology for testing stereotypes. Reflections as to the linguistic and cultural image of a witch were complimented with a brief discussion of such matters as: demonology in Polish folklore, magic and the magical view of the world, the history of witches and magic, the history of witchcraft trials, and the imagery of a witch in iconographic sources