Burials in urns in Guatemalan Highlands: The case of Nebaj, Ixil Region, El Quiché department.

Znajomość obrządku pogrzebowego, tak różnorodnego dla poszczególnych kultur świata starożytnego, daje możliwość poznania wielu aspektów tworzących daną jednostkę kulturową. Dzięki podobieństwom, różnicom oraz zmianom różnorakich elementów składających się na obyczaje pogrzebowe danej kultury można wnioskować o charakterze jej organizacji społecznej, systemu wierzeń, czy kontaktów handlowych z innymi społecznościami. Czasami jednak, ze względu na brak danych archeologicznych, istnieje niedobór informacji dotyczących pewnego obszaru kulturowego, czego przykładem może być Region Ixil położony w środkowo-zachodniej Gwatemali, w departamencie El Quiché. Celem niniejszej pracy są studia nad obrządkiem pogrzebowym tego regionu ze szczególnym naciskiem na pochówki w naczyniach. Podczas badań nad bezkontekstowymi urnami Majów Ixil należącymi do kolekcji Muzeum Archeologicznego w Nebaj oraz prywatnej kolekcji Mario Jacinto Matom wykonana została analiza (dokładny opis, analiza przedstawień zdobiących naczynia), dokumentacja (zarówno fotograficzna, jak skanowanie 3D)oraz katalog urn. Poprzez pryzmat informacji wydobytych w trakcie opracowywania ceramiki grobowej Ixilów pozyskane zostały pewne dane dotyczące wciąż tak słabo rozpoznanego obrządku pogrzebowego wśród tej grupy Majów w czasach prekolumbijskich. Składanie zmarłych w naczyniach jest przedstawione w pracy w szerszym kontekście zwyczajów pogrzebowych na terenach wyżynnych Gwatemali.Acquaintance with varied funerary rites of different cultures gives us opportunities to study in detail various aspects of particular culture or tradition. Analyzing similarities, differences and changes of funerary customs of a respective culture it is possible to better understand its social organization, beliefs or trade contacts with other cultures or communities. In some cases, due to the lack of archaeological data, there is no sufficient information about the cultural development of some regions. One of such examples can be Ixil Region, located in west-central Guatemala, in the El Quiché department which is still poorly known archaeologically. The goal of this dissertation is to study funerary rites of the Ixil Region with the special emphasis on burials placed in ceramic vessels. This work focuses on analysis of funerary urns of unknown provenance that come from the collection of the Museum of Archaeology in Nebaj and from private collection of Mario Jacinto Matom. My study involved descriptive analysis of all artefacts as well as documentation with the use of photography and 3D scanning of the urns. Thanks to the information gathered during the process of studying the ceremonial ceramics of the Ixil Maya our knowledge about the prehispanic Ixil funerary rites broadened significantly. The customs of burying deceased inside the vessels is presented here in a wider context of funerary rites of Highland Guatemala.Conocimiento de sistema del enterramiento, muy diverso para culturas particulares de los tiempos antiguos, da oportunidades para conocer más profundamente varios aspectos que forman cada unidad o tradición cultural. Gracias a similitud, diferencias y cambios de varios elementos que son parte de custumbres funerarias de una cultura se puede conseguir más información sobre el carácter de su organización social, creencias o contactos mercantiles con otras culturas o comunidades. No obstante, a veces por la falta de datos arqueológicos hay deficiencia de las informaciones que conciernen un área cultural. Como ejemplo nos puede servir la Región Ixil, ubicada en la parte Medio Occidental de Guatemala, en departamento El Quiché.El objetivo de este trabajo es estudiar costumbres funerarias mayas en esta región, con un énfasis especial en los entierros en las vasijas. Durante los estudios sobre las urnas de la Región Ixil, qu no tienen su contexto arqueológico y pertenecen a la colección del Museo de Arqueología en Nebaj y a la colección privada de Mario Jacinto Matom, se llevó a cabo las análisis (descripción que incluye estudio sobre representaciones que decoran a las vasijas), documentación (fotográfica y proceso de escaneo 3D) y creación del catálogo de las vasijas. A través del prisma de las informaciones conseguidas durante el proceso de la elaboración de cerámica funeraria de los Ixiles se colectaron los datos sobre sistema de enterramiento de esta región en los tiempos prehispánicos, que todavía está poco conocida. En este trabajo el enterramiento en las vasijas está presentado en el contexto más amplio de las costumbres funerarias en las Tierras Altas de Guatemala