Air pollution's changes in Cracow at the turn off XX and XXI century

W pracy przedstawiono zmiany zachodzące w strukturze zanieczyszczenia powietrza w Krakowie na przełomie XX i XXI wieku oraz zaprezentowano negatywny wpływ zanieczyszczeń na stan zabytkowej architektury miasta. Wykazano, iż zanieczyszczenie powietrza w Krakowie uległo znacznym zmianom w ostatnich latach. Zmiany te są korzystne, ponieważ w przeważającej mierze stężenia poszczególnych zanieczyszczeń uległy znacznemu ograniczeniu w stosunku do ubiegłego wieku. Zauważono również, że zmiany te są wynikiem głównie ograniczenia produkcji przemysłowej. Jednakże w pierwszej dekadzie XXI wieku problem stanowią inne zanieczyszczenia związane np. z rozwojem komunikacji. Ponadto wykazano negatywny wpływ zanieczyszczeń powietrza na wybrane elementy skalne używane w budownictwie zabytkowej części Krakowa. Problem ten pomimo zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza nadal może powodować negatywne skutki dla stanu zabytków. Praca może posłużyć w analizach dotyczących warunków aerosanitarnych Krakowa oraz podmiotom administracyjnym wprowadzającym dalsze redukcje zanieczyszczeń w mieście.The purpose of this work is to present ongoing changes in the structure of air pollutions in Cracow at the turn of XX and XXI centuries as well as presenting negative influence of pollutions over condition of landmarked buildings. The results showed that air pollution in Cracow have significantly changed over past few years. Those alterations are beneficial because individual concentrations preponderantly reduced in relation to previous century. Also it was remarked that those changes are result of reducing manufacturing. Nonetheless in first decade of XXI problem make up different pollutions bond with e.g. communication development. Moreover it was demonstrated that air pollutions have negative influence on specific stone elements used in landmarked part of Cracow's architecture. In spite of decreasing air pollutions this problem can still cause negative results in landmarked buildings. This work can help in future analysis of air conditions in Cracow as well as administration and policy who will bring on further reductions of pollution in town