Criminal liability of the doctor for medical error

Przedmiotem niniejszej pracy jest problematyka błędu w sztuce lekarskiej. Wraz z rozwojem i wzrostem społecznej świadomości, wzrasta również liczba wszczynanych przeciwko lekarzom procesów karnych. Dlatego też celem pracy jest omówienie modelu odpowiedzialności karnej lekarza za niekorzystne dla życia i zdrowia pacjenta skutki. Niniejsza praca dzieli się na trzy rozdziały. W pierwszym z nich przedmiot analizy stanowi przede wszystkim znaczenie pojęcia błędu lekarskiego w kategoriach prawa karnego. Niepowodzenie w leczeniu zwyczajowo nazywane jest błędem w sztuce lekarskiej. Jednocześnie żaden z aktów prawnych nie zawiera legalnej definicji tego pojęcia, które używane jest niejednolicie i zamiennie. W ramach rozdziału I przedstawiono także obraz lekarza jako profesji, jego pozycji społecznej i zasad odpowiedzialności karnej oraz jak owe zasady zmieniały się na przestrzeni wieków. W rozdziale I poruszona została również kwestia znaczenia błędu w sztuce dla czynności nieterapeutycznych, a także dokonano klasyfikacji błędów w sztuce. W rozdziale II poruszona została natomiast kwestia przesłanek legalności zabiegów medycznych, jako że działalność lekarza nieodłącznie wiąże się z naruszeniem integralności cielesnej, a mimo tego, ze względu na swój cel, czynności lekarza są zgodne z prawem. Zabiegi medyczne przez wielu przedstawicieli doktryny uznawane są za okoliczność o charakterze kontratypowym, co jednakże pozostaje w doktrynie oraz środowisku lekarskim przedmiotem sporu. Problem legalności zabiegów medycznych pozwala wyznaczyć granice, w ramach których postępowanie lekarza, jako zgodne z prawem, pozostaje poza kręgiem zainteresowania prawa karnego. W rozdziale II szczegółowo określono również przedmiot prawnokarnej ochrony w ramach typów przestępstw najczęściej popełnianych przez lekarzy, gdyż w związku z dynamicznym rozwojem medycyny powstała konieczność ścisłego określenia momentu początkowego życia człowieka, a także jego końca. Ponadto wskazano, że ze względu na fakt, iż popełnienie przez lekarza przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu jest najczęściej wynikiem naruszenia ciążącego na nim obowiązku ostrożności, w większości przypadków lekarze pociągani są do odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne. W ramach współczesnych teorii prawa karnego uznaje się, iż dla spełnienia znamion przestępstwa nieumyślnego niewystarczające jest wyłącznie działanie lub zaniechanie, lecz musi to być działanie lub zaniechanie naruszające pewien stopień ostrożności. W ramach rozdziału II podkreślona została także szczególność funkcji, jaką lekarz pełni jako gwarant bezpieczeństwa osoby znajdującej się w stanie zagrożenia. Treścią obowiązku jest bowiem nakaz zapobiegnięcia skutkowi, tzn. ochrona dobra przed zagrożeniami. W rozdziale II opisano również model obiektywnego przypisania lekarzowi spowodowanego przez niego skutku. Bowiem, jednym ze znamion przestępstwa materialnego, które musi zaistnieć, jest wystąpienie skutku, w rozumieniu zmiany w świecie zewnętrznym, czasowo i miejscowo oderwanej od zachowania sprawcy. Wobec tego, lekarz będzie mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności za jedno z przestępstw umieszczonych w rozdziale XIX Kodeksu karnego, tj. przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wyłącznie w sytuacji, gdy będzie możliwe przypisanie mu owego skutku. Pracę zamyka analiza najczęściej popełnianych przez lekarzy przestępstw, wynikających z popełnienia błędu na pewnym etapie postępowania medycznego i w związku z dokonywaniem czynności medycznych, do których należą nieumyślne spowodowanie śmierci, nieumyślne spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, nieumyślne spowodowanie innego niż w art. 156 § 2 k.k. naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia oraz nieumyślne narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu przez sprawcę, na którym ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo.The subject of this thesis is the problem of medical error. With the rise of social awareness, the number of criminal proceedings instituted against doctors has also increased. That's why the purpose of the thesis is to discuss the model of criminal liability of the doctor for the detrimental effects to health and life of the patient. This work is divided into three chapters. In the first one, the subject of the analysis is primarily the meaning of the notion of medical error in terms of criminal law. Failure in treatment is commonly referred to as a medical malpractice. At the same time, none of the legal acts contains a legal definition of this notion that is used unevenly and interchangeably. Chapter I also presents an image of a doctor as a profession, his or her social position, the principles of criminal responsibility, and how these principles have changed over the centuries. In Chapter I, the issue of the importance of medical error for non-therapeutic activities has also been discussed, as well as the classification of these errors. In Chapter II, the issue of legality of medical treatment is raised, as the activity of the doctor is inseparably linked to the violation of bodily integrity, and despite that, for the sake of its purpose, the doctor's conduct is lawful. The issue of the legality of medical procedures allows to set the boundaries within which the doctor's conduct, as lawful, remains outside the sphere of interest of criminal law. Chapter II also specifies the subject of criminal law protection under the most common types of crimes committed by the doctors, because of the dynamic development of medicine, the necessity of a strict definition of the initial moment of human life and its end has arisen. In addition, it has been pointed out that due to the fact that the commission of a crime against life and health is most often the result of a violation of its precautionary obligation, in most cases doctors are held liable for unintentional crime. In the context of modern criminal law theories, it is considered that for an unintentional crime it is not sufficient to be just a simple action or omission, but it must be an action or omission that violates some degree of caution. Chapter II also emphasizes the particularity of the function that a doctor performs as a guarantor of the safety of a person in danger. The content of the obligation is the injunction to prevent the negative effect. Chapter II also describes the model of the objective attribution of the effect to the doctor. For one of the hallmarks of the material crime that must occur is the effect, in the sense of a change in the external world, temporarily and locally detached from the perpetrator's conduct. Therefore, it will be possible to held the doctor liable for one of the offenses listed in Chapter XIX of the Penal Code, ie a crime against life and health, only if it can be attributed to the doctor. The thesis is closed with an analysis of the most common crimes committed by doctors as a result of an error at a certain stage of medical procedure and in connection with medical activities involving: unintentional causing of death, unintentional causing of serious injury, unintentional causing other breach of bodily function or health impairment and unintentional exposure of a person to the direct danger of loss of life or serious injury by the perpetrator who is obliged to take a special care of a person exposed to danger