THE DEMONSTRATIVE PRONOUNS AS THE DEICTIC EXPRESSIONS in the teaching and learning Polish as the foreign language

Głównym tematem niniejszej pracy są zaimki wskazujące w ujęciu deiktycznym, jednak warto podkreślić, że autorka w swoich badaniach nie ogranicza się do sfery rozważań teoretycznych. Wręcz przeciwnie – wzbogacona o elementy porównawcze perspektywa gramatyczna jest dla niej tylko źródłem potrzebnych informacji, punktem wyjścia, z którego, poprzez kontekst naturalnego użycia, zmierza ku kwestiom mocno praktycznym, związanym z nauczaniem i uczeniem się języka węgierskiego jako obcego. Wychwytanie kontrastów między językiem polskim a węgierskim, krytyczna ocena tego, w jaki sposób wybrane przez nią zagadnienia traktują popularne podręczniki, oraz oparte na ankiecie badanie poziomu opanowania tych kwestii przez studentów hungarystyki UJ, pozwalają jej na stworzenie konspektu lekcji dla uczniów na poziomie zaawansowanym. Lekcja ta ma za zadanie zneutralizować najważniejsze z zauważonych braków w wiedzy uczącego się. Z perspektywy tej w centrum zainteresowania autorki znajdują się: różnice między forycznymi właściwościami zaimków węgierskich i polskich (anafora, katafora), wprowadzana zaimkiem wskazującym zmiana podmiotu, dodatkowe treści możliwe do wyrażenia poprzez zaimki, związane głównie z kontekstem wypowiedzi i intencjami mówiącego. Choć podstawą pracy jest silnie zaznaczana perspektywa rodzimego użytkownika języka polskiego, spora część rozważań ma charakter uniwersalny.The demonstrative pronouns as the deictic expressions are the main subject of this paper. However, it is wroth noting that the author does not limit her studies to the to the theory. On the contrary – the enriched with the comparatictics elements grammar perspective is just the source of the needed information for her, the starting point, from which, through the context of the language natural usage, she heads up to the truly practical issues: the teaching and learning Hungarian as a foreign language. The contrasts found by her between Polish and Hungarian, the critical assesment of the popular studentʻs books and the survey research she carries out among the students of the Hungarian Studies of Jagiellonian University let her create a plan of the lesson for the advanced students. From that perspective the author finds interessting: the differences between the phoric functions of the Hungarian and Polish pronouns (anaphora, cataphora), the carried out with the demonstrative pronoun change of the subject, the additional contents which may be expressed by the demontrative pronouns (connected mainly with the context and the intentions of the speaker). Although the paper is based on the strongly highlighted perspective of the Polish native speaker, the great part of the reflections has a universal character.A dolgozat fő témája a mutató névmások mint a deixis nyelvi kifejezései. Érdemes azonban hangsúlyozni, hogy a szerző nem korlátozza a vizsgálát az elméleti megfontolások szférájára. Éppen ellenkezőleg – az összehasonlítási elemekkel gazdagított nyelvtani perspektíva csak a szükséges információk forrása a számára, a kiindulópont, amelytől, a természetes használat kontextusán át a tényleg praktikus kérdések felé halad; a magyar mint idegen nyelv tanítása és tanulása felé. A magyar és lengyel közötti különbségek megtalálása, a népszerű nyelvkönyvek kritikai értekelése, valamint a Jagelló Egyetem Magyar Filológiai Tanszékének a hallgatói körében végzett kérdőívés kutatás teszi lehetővé a szerző számára, hogy egy haladó tanulóknak szóló tananyagot dolgozzon ki. A tananyag feladata az, hogy lehetőve tegye a tanulók hiányos ismereteinek a semlegesítését. E szempontból a szerző érdeklődési körében a következő kérdések találhatóak: a magyar és lengyel névmások forikus funkciói közötti különbségek (anafora, katafora), a mutató névmással bevezethető alanyváltás, a kiegészítő tartalom, amely a névmások segítségével kifejezhető (és amely főleg a kontextushoz és a megnyilatkozó attítűdjéhez kapcsolódik). Bár a lengyel anyanyelvű beszélő perspektívája egyértelműen jelölve van a dolgozatban, a megfontolások nagy része univerzális jellegű is