English Metaphors and Metonymies of Anger in Polish and German Translations

Celem niniejszej pracy jest analiza polskich i niemieckich przekładów angielskich metafor i metonimii gniewu, ze szczególnym uwzględnieniem tych pierwszych. Praca ma na celu zbadanie tłumaczeń pod względem odwzorowań metaforycznych i cech leksykalno-semantycznych za pomocą analizy ilościowej korpusu równoległego, jako narzędzia metodologicznego. Przeprowadzona z uwzględnieniem założeń językoznawstwa kognitywnego analiza stanowi próbę weryfikacji głównych hipotez kognitywnej teorii metafory i metonimii. Metodą badawczą, przyjętą w celu ustalenia stopnia podobieństwa i poziomu przekładalności, jest studium przypadku. Niniejsza praca poświęcona jest w szczególności analizie metafor i metonimii pojęciowych gniewu w odniesieniu do przesunięć semantycznych, podstawy doświadczeniowej, motywacji i pojęcia koherencji. Wyniki badania ukazują szereg cech metafor i metonimii w tłumaczeniu. Przeprowadzona analiza dowiodła, że zdecydowana większość metafor została odwzorowana w przynajmniej jednym z języków przekładu. Fakt ten potwierdza sformułowaną przez Lakoffa i Johnsona hipotezę, zgodnie z którą konceptualizacja uczuć motywowana jest głównie strukturą doświadczenia fizycznego. Z tego względu, nawet w przypadku, gdy dana metafora nie występuje w języku docelowym, jej zrozumienie zazwyczaj nie stanowi trudności poznawczych. Analiza domen docelowych w przekładach na język polski i język niemiecki potwierdziła istnienie podstawowych metafor pojęciowych, a w szczególności metafory pojemnika. Otrzymane wyniki jednoznacznie wskazują, że tłumaczenie metonimii nie wymaga tyle wysiłku poznawczego, co tłumaczenie metafor. Odwzorowania metonimiczne zostały zachowane w przynajmniej jednym z języków docelowych przekładu. Prawdopodobnie ma to związek z faktem, że metonimie są swego rodzaju skrótem myślowym, a ich zrozumienie nie wymaga uprzedniej wiedzy, czy też szerszego kontekstu, lecz określenia relacji metonimicznej łączące poszczególne elementy. Wysoki stopień przekładalności w obydwu przypadkach może stanowić potwierdzenie tezy o uniwersalności metafor i metonimii pojęciowych wyższego poziomu i podrzędności tych, które ze względu na komponent kulturowy znajdują się na niższym poziomie hierarchii i przez to wymagają większego wysiłku poznawczego.Pierwsze wzmianki na temat metafory i metonimii pochodzą z czasów Arystotelesa. Od tego czasu powstało wiele różnorodnych teorii. Jednak w wyniku dominacji ujęcia tradycyjnego, przez długi okres znajdowały się poza obszarem zainteresowania badaczy. Nowa teoria metafory, zaproponowana po raz pierwszy przez Lakoffa i Johnsona w 1980 roku w przełomowej pracy pod tytułem: „Metafory w naszym życiu”, wzbudziła powszechne zainteresowanie i zainspirowała wielu badaczy. Teoria ta, określona mianem „Teorii Metafory Konceptualnej”, sprzeciwia się założeniom tradycyjnego ujęcia metafory i obala jego podstawowe założenia, a w szczególności tezę dotyczącą dekoracyjnej roli metafory. Zgodnie z jej założeniami, metafora stanowi nieodłączny element języka i konceptualizacji otaczającego nas świata. Ponadto, nie jest jedynie kwestią doboru słownictwa, lecz odzwierciedleniem struktury systemu poznawczego i sposobu rozumowania. Wkład kognitywnej teorii metafory w badania jest nieoceniony. Stanowi ona punkt wyjścia licznych prac w różnych dziedzinach nauki. Mimo to, wiele zagadnień w dalszym ciągu pozostaje niewyjaśnionych.The aim of this study is to analyze Polish and German translations of English metaphors and metonymies of anger, with main focus placed on the former. The study seeks to investigate the translations in terms of metaphorical mappings and lexical-semantic aspects by the means of quantitative parallel-corpus analysis as the methodological tool. Written within the framework of cognitive linguistics, it attempts to validate the fundamental hypotheses of the cognitive theory of metaphor and metonymy. The research adopted a case study approach in order to determine the extent to which source metaphors are exploited across target languages and the level of their translatability. The present study is mainly concerned with cross-linguistic comparison of conceptual metaphors and metonymies of anger with regards to semantic shifts, experimental basis, cognitive motivation and the concept of coherence.The research findings indicate a number of characteristics of metaphors and metonymies in translation. It is evident from the analyzed data that a great majority of metaphors have been mapped in the same manner as in the target languages. This proves the hypothesis posed by Lakoff and Johnson stating that emotion concepts arise mainly from basic bodily experience. Therefore, even if the metaphor does not exist in the target language, its comprehension should not be hindered. The analysis of the target domains in Polish and German translations confirmed the dominant role of primary metaphors in the conceptual system, especially container metaphors. The results clearly show that the translation of metonymies is less demanding than the translation of metaphors. All the metonymic relations have been reflected in at least one of the target languages. This could account for the fact that metonymies serve the purpose of a mental shortcut and their understanding does not require background knowledge or wider context, but rather retrieving cognitive relation. High translatability in both cases may suggest that the higher-level conceptual metaphors and metonymies are indeed universal, whereas the others are culture-specific and require broader cognitive abilities.The first references to metaphor can be dated back to the times of Aristotle. Since then, a number of theories have been developed. However, due to the dominance of the traditional approach, the metaphor and the metonymy received relatively little attention throughout that time. A new theory of metaphors that sparked interest and promoted a large body of work was first proposed by Lakoff and Johnson in their seminal work 'Metaphors We Live By' in 1980. The theory, termed ‘Cognitive Metaphor Theory’, stands in opposition to the traditional view of metaphors and refutes all of its basic assumptions, mainly the decorative role of the metaphor. According to this view, the metaphor is pervasive in everyday language and thought. It is an established fact that the metaphor and the metonymy play an important role in the process of conceptualization. They are not just a matter of wording, but a matter of conceptual structure and reason. This cognitive theory bears extraordinary significance for the study of metaphors and metonymies and underpins a plethora of writings in various disciplines. However, much remains unknown in the field