Mircea Eliade – writer. Author’s literary production’s analysis.

Praca pt. „Mircea Eliade – prozaik. Analiza twórczości literackiej pisarza” stanowi krótki przegląd literatury pięknej autorstwa Mircei Eliadego. Jej celem jest przedstawienie mniej popularnej, a w Polsce właściwie nie znanej, strony rumuńskiego pisarza. Znacznie bliższe są nam jego publikacje naukowe, niż powieści, czy nowele. Twórczość artystyczna Eliadego jest często niesłusznie pomijana. Poniższa praca podzielona jest na trzy części, z których każda stanowi sumaryczne omówienie jednego z typów twórczości literackiej autora. W części pierwszej omawiamy tzw. „powieść idei” – „Huliganii” – ‘chuliganie’ Jest ona uważana za swoisty obraz pokolenia Eliadego, nazywanego często pokoleniem ’27. Przedstawione są tam pragnienia, namiętności i dążenia młodych Rumunów, okresu międzywojnia. Pojawiają się nowe pojęcia min. pojęcie chuligana. Chuligan Eliadego zdecydowanie różni się od naszego o nim wyobrażenia. Tytułowy chuligan jest człowiekiem młodym, pełnym sił witalnych i pasji, często jednak brutalnym, zdolnym do okrutnych czynów. Eliade, zafascynowany wizją duchowej rewolucji, czyni z niej jeden z głównych wątków swojej książki. Żarliwe pragnienie radykalnych zmian oraz stworzenie tzw. „nowego człowieka” jest motywem przewodnim dzieła. Niektórzy krytycy, biorąc pod uwagę prawicowe zapędy Eliadego oraz tematykę powieści, dopatrywali się w niej faszystowskiego manifestu, wysławiającego poczynania Legionu Michała Archanioła. W rozdziale pierwszym powyższej pracy sprzeciwiamy się takiemu przekonaniu i próbujemy dowieść, że twórczość literacka Mircei Eliadego nie może być w nieskończoność postrzegana przez pryzmat jego przynależności do wspomnianej organizacji. W kolejnym rozdziale analizujemy powieść autobiograficzną, której najwybitniejszą „przedstawicielką” jest powieść zatytułowana „Maitreyi”. Opowiada historię młodego Anglika, który zakochuje się w Hindusce, córce swojego protektora. Fabuła bazuje na prawdziwych wydarzeniach z życia pisarza, które miały miejsce podczas jego pobytu w Indiach. „Maitreyi” jest swoistym wołaniem o przywrócenie dawnego porządku. Fascynacja autora tradycyjnym modelem społeczeństwa jest w tej powieści wyraźnie widoczna. Główny bohater odnajduje w Indiach to czego próżno mu było szukać w zepsutym świecie zachodu. Młoda Hinduska uosabia wszystkie wartości, których tak brakuje naszemu światu: niewinność, pragnienie zjednoczenia się z naturą, zdolność do poświęceń i czystą, bezinteresowną miłość. Pochwała tradycyjnego modelu społeczeństwa jest motywem często spotykanym u rumuńskiego pisarza. Część trzecia poświęcona jest prozie fantastycznej. Ten rodzaj twórczości Mircei Eliadego analizujemy na podstawie noweli zatytułowanej „Şarpele” – ‘wąż’. Przedstawia ona historię grupy ludzi, którzy spotykają na swojej drodze tajemniczą postać i stają się uczestnikami niecodziennych wydarzeń. Motyw postaci fantastycznej, która wprowadza do utworu elementy magiczne, jest często obecny w prozie Eliadego. Myślą przewodnią dzieła jest koncepcja sacrum ukrytego w profanum. Autor propaguje teorię czasów równoległych nie tylko w swoich pracach naukowych, ale także w twórczości literackiej. W utworze można odnaleźć liczne nawiązania do ludowych wierzeń i rumuńskiej literatury romantycznej.Bachelor thesis entitled „Mircea Eliade – writer. Author’s literary production’s analysis”, tells a few words about romanian author. Mircea Eliade is well known as a scientist and theoretician of religion. However, the larger public is often not familliar with his work as a writer. Our goal is to share with the polish reader a few essential pieces of information about Mircea Eliade’s lietarary production. Our thesis is divided in three sequences. Every sequence concerns different genre of Mircea Eliade’s prose. Chapter one refers to the type of novel commonly known as a „novel of ideas”. Our model has been a novel called „Huliganii” – ‘the hooligans’. This work is considered an image of writer’s own genration, frequently called the generation ’27. The author depicts features, that he himself considers caracteristic of a young, interwar Romanian. He introduces several new notions, for example „hooliganism”. Eliade does not share the common belief about a hooligan’s personality. The characters whom we find in the book are nothing alike. They are young, full of vital strengh, passion and desire for life. They wish to live a life in its fullness and they stop at nothing on their way to achieve this goal. Eliade, as one of the main plots in his book, has chosen a privailing, spiritual revolution, that he has always been fascinated with. Because of Eliade’s right-wing orientation and his support for Archangel’s Michael Legion, „Huliganii” has been, and still is, considered by a lot of critics a fascist manifesto. In the following thesis we try to prove that Mircea Eliade’s literary production cannot be reduced to this single aspect. In chapter number two we discuss an autobiographical novel, entitled „Maitreyi.” It tells a story of a young Englishman who falls in love with an indian girl, his sponsor’s daughter. It is an exotic love story, that expresses author’s longing for the traditional model of society. Eliade has always been an ardent propagator of the past order and the „good old days”. Maitreyi, herself is an emanation of all those beautiful features that western world had already lost, but which still can be found in Orient. The book is based on writer’s personal experience from his stay in Calcuta. In the thrid sequence we present the amplest part of Mircea Eliade’s literary production – fantasy novels. As our model we have chosen the short story entitled „Şarpele” – ‘snake’. It is a story of a group of people who meet a stranger on their way to monastery. In his books, Eliade often introduces a mysterious character who makes the magical events possible. One of Mircea Eliade’s best-known ideas is the theory of sacred hidden in the profane. The notion of parallel dimensions is perhaps the most important one in writer’s fantasy world. In this short story we can easily find several references to folk beliefs and romanian romantic literature.Scopul lucrǎrii întitulate „Mircea Eliade – prozator. Analiza operei literare a scriitorului” este sǎ prezintǎ creația literarǎ a autorului român, mai puțin cunoscutǎ în Polonia. Mircea Eliade este bine cunoscut ca om de științǎ în mai multe țǎrii, pe când cǎrțile sale de beletristicǎ sunt deseori neglijate. Lucrarea este împǎrțitǎ în trei secvențe, dintre care fiecare prelucreazǎ un alt tip de creație literarǎ eliadeanǎ. În partea întâi discutǎm „romanul de idei” – „Huliganii”. Romanul respectiv este considerat o specificǎ imagine a generației lui Eliade – generației ’27. Scriitorul prezintǎ dorințele, patimile și aspirațiile tinerilor interbelici. În volumul acesta autorul lanseazǎ câteva idei relativ noi în epocǎ, de pildǎ conceptul huliganului. Huligan al lui Eliade este un om tânǎr, plin de forțe vitale, uneori brutal și feroce. Subiectul cǎrții constituie o revoluție spiritualǎ și culturalǎ care duce la crearea omului nou. Tema volumului și sprijinul pa care l-a avut Eliade pentru extrema dreaptǎ i-au provocat pe unii critici sǎ clasifice „Huliganii” ca manifest legionar. În primul capitol ne opunem acestei tendințe și încercǎm sǎ dovedim cǎ creația literarǎ a lui Eliade nu poate sǎ fie redusǎ numai la aspectul respectiv. Capitolul al doilea este unul consacrat romanului „Maitreyi”. Volumul acesta este considerat cel mai autobiografic dintre toate cǎrțile de beletristicǎ scrise de cǎtre Eliade. Autorul l-a scris pe baza experiențelor sale din perioada petrecutǎ în India. Aceasta este povestea de dragoste între un tânǎr englez și o indiancǎ. În personajul principal se manifestǎ dorințele autorului de a se întoarce la ordinul vechi. În Orient eroul își gǎsește ceea ce lumea apuseanǎ a deja pierdut: inocența, unificarea cu naturǎ, respectul pentru tradiție și strǎmoși, abilitatea de a se consacra și iubirea purǎ. Propagarea societǎții de tip vechi și condamnarea lumii contemporane sunt motive frecvent întâlnite la Eliade. Ulterioara secvențǎ este dedicatǎ celui mai reușit gen de proza lui Mircea Eliade – prozei fantastice. Acest tip de beletristicǎ discutǎm pe baza nuvelei „Şarpele”. Volumul prezintǎ povestea unui grup de oameni care întâlnesc pe drum un personaj misterios. Motivul eroului fantastic care aduce evenimente magice este un element des folosit de Eliade. Ideea principalǎ a creației literare a lui Mircea Eliade, mai ales a prozei fantastice este conceptul sacrului ascuns în profan. Scriitorul proclameazǎ noțiunea timpurilor paralele. Este convins cǎ cele douǎ lumi coexistǎ. În nuvela „Şarpele” autorul se sprijinǎ pe credințele populare și face referiri la romantismul românesc