Primitivism vs. technology in the futurist poetry of Tytus Czyżewski and Brunon Jasieński

Futuryzm jawi się jako jeden z najbardziej fascynujących awangardowych -izmów, które wstrząsnęły literaturą i szeroko pojętą kulturą europejską pierwszych dekad XX wieku – zarówno dzięki radykalnej myśli przewodniej, jak i jaskrawym rozbieżnościom między kolejnymi odmianami ruchu, ale również jego generalnymi wyznacznikami. Zdecydowanego, szokującego, nierzadko gwałtownego stawiania przyszłości i nowoczesności ponad przeszłością i tradycją dokonywano bowiem w literaturze oraz sztuce z wykorzystaniem środków stylistycznych na pierwszy rzut oka często nieprzystających do przekazu, jakiemu służyły lub wręcz wykluczających się wzajemnie.W pierwszym rozdziale pracy przedstawiam ogólny zarys europejskiego futuryzmu i stosunek polskiej odmiany ruchu do włoskiego pierwowzoru. Opisuję również stosunek krytyków do polskiego futuryzmu, a także przedstawiam podobieństwa i różnice między polskim futuryzmem a dadaizmem. W rozdziale drugim badam, na ile Czyżewski i Jasieński odbierali technikę jako nowe bóstwo zastępujące wszystko, co do tej pory uznawano za wszechmocne i przewyższające człowieka, a na ile dostrzegali jednak zagrożenia wynikające z zawrotnego tempa przemian cywilizacyjnych.W rozdziale trzecim przedstawiam rozwiązania stylistyczne cechujące poezję futurystyczną i pokazuję, jak bardzo podobne są do zabiegów wykorzystywanych przez ludy pierwotne, które znały wyłącznie kulturę oralną, oraz jak wiele mają wspólnego z twórczością ludową, której kultura oralna nadal jest bardzo bliska.W rozdziale czwartym omawiam, w jaki sposób w twórczości futurystycznej przejawiają się zagadnienia natury i żywiołu oraz jakie nowe formy przyjmują.W rozdziale piątym skupiam się na poezji Czyżewskiego i Jasieńskiego otwarcie nawiązującej do twórczości ludowej, ukazując, jak wiele subtelnych informacji o podejściu autorów do poezji i świata kryje jawna stylizacja.Futurism appears to be one of the most fascinating avant-garde -isms, which shook the literature and broadly concerned European culture of the first decades of 20th century - both because of the radical key idea, and vital differences between the following variants of the movements, but also between its general indicators. Firm, shocking, often violent favoring the future and novelties over the past and tradition was accompanied with usage of stylistic figures often seeming to not only be inappropriate to the message they were used to convey, but also excluding one another.In the first chapter I briefly introduce the general idea and history of the European futurism and the relation between the Polish variant and its Italian original. I also present the reaction of Polish critics and discuss the similarities of the Polish futurism and Dadaism.In the second chapter I study to what degree did really Czyżewski and Jasieński treat technology as a new god acting as a substitution to everything that had been seen as almighty and exceeding human being, and how much did they actually see when it comes to threats coming along with the civilizational changes occurring at a rapid pace.In the third chapter I present the stylistic methods of creating poetry characteristic for futurism and I show, how much they have in common with techniques used by primal societies, which knew only oral culture, but also with folk art, which is still close to the oral culture. In the fourth chapter I discuss the way in which the topics of nature and the elements are treated in futurist poetry, and the new forms and shapes they receive.In the fifth chapter I focus on the poetry of Czyżewski and Jasieński which openly pertains to the folk art, showing how much subtle information about the approach to life an art is hidden under the pretence of a clear stylization