Evolution of the environment based on the research in Biśnik Cave

Jaskinia Biśnik to jedno z najstarszych i najlepiej zbadanych stanowisk archeologicznych w Polsce (Wyżyna Krakowsko-Wieluńska, Dolina Wodącej). Interdyscyplinarne badania prowadzone są we wnętrzu jaskini od roku 1991. Dostarczyły one wielu szczegółowych informacji odnośnie ewolucji środowiska od wykształcenia jaskini (pliocen) aż po współczesność. W niniejszej pracy dokonano próby rekonstrukcji elementów krajobrazu w oparciu o archeologiczne, sedymentologiczne i paleozoiczne materiały źródłowe. Na ich podstawie wyznaczono 18 warstw sedymentacyjnych w obrębie namuliska jaskini, zróżnicowanych pod względem charakteru osadów oraz znalezionych w nich szczątków ssaków. Badania nad nimi potwierdziły, że od wokół Jaskini Biśnik kształtowały się różnorodne typy krajobrazu – od stepu, poprzez tundrę po pustynię arktyczną. Największy wpływ na warunki środowiskowe miały zmiany klimatyczne, które determinowały występowanie określonych zbiorowisk roślinnych i zespołów faunistycznych. Dużą rolę w modelowaniu rzeźby i zmian klimatu okolic jaskini odegrała działalność lądolodu skandynawskiego. Sprzyjające walory krajobrazu naturalnego decydowały o wielokrotnym zasiedleniu jaskini przez człowieka. Współcześnie środowisko przyrodnicze narażone jest na silne przekształcenia ze względu na niekontrolowany ruch turystyczny. Wieloaspektowe badania podjęte we wnętrzu jaskini są nieprzerwanie kontynuowane po dzień dzisiejszy.Biśnik Cave is one of the oldest and most studied archeology sites in Poland (Cracow-Wieluń Upland, Wodąca Valley). Interdisciplinary research inside the cave have been conducted since 1991. They provide a lot of detailed information about the evolution of the environment since cave formation (Pliocene) to the present. This paper contains attempt of reconstruction of landscape based on the archeological, sedimentological and palaeozoological investigations. There are 18 sediment layers in the well-stratified sequence, diversified in character of deposits and found animal remains. The research proved that the caves was surrounded by strongly diversified natural environment – steppe, tundra and arctic desert. The greatest impacts on the environmental conditions was caused by climate changes, which determined occurrence of specific plants and animal species. The Scandinavian Ice Sheet has a large affect in sculpting terrain and in the climate changes. Natural values decided about many habitation phases. Today the main source of threats for environment is uncontrolled tourism. Multifaceted investigations inside the Biśnik Cave have yet not to be completed