Pomiędzy jawą a snem. Trauma, reminiscencja i anamneza jako mechanizmy tożsamościowe w powieściach Kazuo Ishiguro

Celem niniejszej pracy jest zbadanie dorobku pisarskiego Kazuo Ishiguro pod kątem zainteresowania pisarza zagadnieniami pamięci i traumy, których złożona współzależność zostaje rozpatrzona w ramach hybrydycznego modelu pojęciowego typowego dla studiów nad pamięcią. Praca podzielona jest na cztery rozdziały. Pierwszy stanowi preliminaria studiów nad pamięcią i studiów nad traumą. Formułuje on aparat pojęciowy i nakreśla kluczowe teorie leżące u podstaw badań i hermeneutyki pamięci. Trzy kolejne rozdziały, poświęcone odpowiednio Pejzażowi w kolorze sepii, Kiedy byliśmy sierotami i Pogrzebanemu olbrzymowi, oferują wnikliwą analizę tych powieści, uwzględniając ich fragmentaryczność i nasilającą się predylekcję pisarza ku antyrealistycznym eksperymentom. Część analityczna pracy uzasadnia i motywuje związki pomiędzy konceptualizacją doświadczenia a jego wpływem na strukturę powieści. Procesy poznawcze, symptomy dysocjacyjne, jak i afektywność ukazane są jako wyznaczniki stylistycznych i formalnych zmian typowych dla wysoce idiosynkratycznych narracji pierwszoosobowych naznaczonych piętnem traumy. Doświadczenia zbyt trudne, by zostać właściwie przyswojonymi, mogą uczynić reminiscencję aporetyczną – co wymyka się kontekstualizacji w danej formie, zostaje uatrakcyjnione, poprawione lub rewidowane post factum. Świadczy to o generycznej niewystarczalności semiotycznych i lingwistycznych środków wyrazu, jak i zachęca czytelnika do aktywnej partycypacji w dążeniach bohaterów do (samo)interpretacji i (samo)kreacji.The purpose of this thesis is to explore Kazuo Ishiguro’s literary output in the light of his preoccupation with memory and trauma, whose complex affinity is analysed within a hybrid conceptual framework of memory studies. The thesis is divided into four chapters. The first serves as a preliminary introduction to memory studies and trauma studies. It compiles a terminological apparatus as well as delineates key theories appurtenant to research and hermeneutics of memory. The following three chapters devoted to, respectively, A Pale View of Hills, When We Were Orphans, and The Buried Giant, offer a close reading of those three novels, accounting for their fragmentation and Ishiguro’s growing inclination towards anti-realist experimentation. The analytical part of this thesis rationalises and explains the connection between the conceptualisation of human experience and the disunited narrative structure. Human cognitive processing, dissociative symptoms, and affectivity are interpreted as determinants of stylistic and formal changes present in highly idiosyncratic first-person narratives that are marked by trauma. Experiences too problematic to be properly internalised may render one’s reminiscence aporetic – what defies contextualisation in a given form is enriched, amended, or revised with hindsight. It proves the generic insufficiency of the semiotic and linguistic modes of expression and encourages the reader to active co-participation in the characters’ attempts at (self-)interpretation and (self-)creation