The boundary between a bribe and a gift and grounds for excluding doctors' liability for its acceptance.

Praca ma na celu naświetlenie problemu odpowiedzialności karnej lekarzy za przyjęcie korzyści wręczanych przez pacjentów.Na początek warto wskazać, że korupcja jest szeroko rozpowszechnionym zjawiskiem społecznym w Polsce. Według wyników ankiet przeprowadzonych przez różne instytuty zajmujące się badaniem opinii społecznej w Polsce, korupcja dotyka zwłaszcza publicznej służby zdrowia, a lekarze są tradycyjnie uważani za jeden z najbardziej skorumpowanych zawodów. Dlatego też warto jest odpowiedzieć na pytanie, czy popełniają oni przestępstwo za każdym razem, gdy przyjmują prezenty wręczane im przez pacjentów. Drugi rozdział dotyczy polskiej kryminalizacji łapownictwa, którą można znaleźć w art. 228 polskiego kodeksu karnego. Ten typ czynu zabronionego zostaje zanalizowany dogłębnie, aby odpowiedzieć na pytanie, czy lekarzom może zostać postawiony zarzut z tego artykułu. Główny problem dotyczy kwestii, czy mogą oni zostać zakwalifikowani jako osoby pełniące funkcję publiczną, gdyż tylko taka osoba jest podmiotem zdatnym to popełnienia przestępstwa łapownictwa biernego. Po przestudiowaniu jego znamion staje się oczywiste, że lekarz przyjmujący korzyść od pacjenta może ponosić odpowiedzialność za łapownictwo.Pomimo tego, w doktrynie uznaje się praktycznie jednogłośnie, że są takie sytuacje, gdy lekarze oskarżeni zostać nie mogą. Istnieją cztery główne poglądy co do podstaw tej tezy. Zgodnie z pierwszym, tylko gdy korzyść jest uzyskana w niegodziwy sposób, lekarz popełnia przestępstwa. Gdy jest mu wręczana z wdzięczności, wtedy jej przyjęcie nie jest bezprawne.Drugi pogląd wiąże się z pojęciem społecznej szkodliwości czynu. Jego zwolennicy twierdzą, że przyjęcie korzyści przez lekarza jest społecznie szkodliwe w stopniu znikomym i tym samym nie stanowi przestępstwa w świetle art. 1 § 2 k.k. Trzeci pogląd wywodzi się z pojęcia pozaustawowych okoliczności wyłączających bezprawność czynu. Według jego zwolenników istnieje pozaustawowy kontratyp zwyczajowych gratyfikacji. Wreszcie ostatni pogląd uznaje, że przyjmowanie prezentów przez lekarzy nie jest bezprawne ponieważ pozostaje w zgodzie z regułą zwyczajową, a prawo zwyczajowe obowiązuje w Polsce, tak samo jak prawo stanowione. Ten pogląd zostaje uznany za najbardziej uzasadniony przez autorkę pracy i staje się przyczynkiem do kolejnego rozdziału. W czwartym rozdziale zostaje podjęta próba ustalenia, jaka jest treść tej zwyczajowej reguły. Służą temu zarówno poglądy doktryny, jak i orzecznictwo. Najlepszej wiedzy dostarczają jednak badania społeczne, gdyż pozwalają one ocenić, jak postępują ludzie, zarówno pacjenci, jak i lekarze, w codziennym życiu.Ostatni rozdział ma na celu naświetlenie różnych typów łapownictwa. Polski typ jest tzw. „szerokim typem”, ponieważ do realizacji jego znamion wystarczające jest, aby korzyść została przyjęta w związku z pełnieniem funkcji publicznej. Z drugiej strony występuje typ „wąski”, który może być odnaleziony np. w Niemczech. Tutaj z kolei wymagane jest, aby korzyść została wręczona w związku z konkretną czynnością funkcjonariusza. To rozróżnienie może doprowadzić do wniosku, że polskie problemy z interpretacją znamion łapownictwa mogą mieć swoje korzenie w zbyt szeroko zakreślonych granicach łapownictwa. Jakkolwiek, w Hiszpanii współistnieją obok siebie typ szeroki i wąski, i oba są uznawane za uzasadnione. Hiszpania została poddana przez autorkę pracy szerszej analizie ze względu na jej kompetencje językowe.The thesis aims to enlighten the issue of doctors’ criminal liability for acceptance of goods given by their patients. To start with, it’s well worth mentioning that corruption is a widely-spread social phenomenon in Poland. According to the results of surveys conducted by various institutes concerned with examination of public opinion, corruption especially affects the public health service and doctors are traditionally perceived as the most corrupted people. That is why, it is important to answer the question whether they commit a crime or not whenever they accept gifts made on the part on their patients.The second chapter focuses on polish criminalisation of bribery which can be found in the article 228 of Polish Criminal Code. This criminal type is analysed profoundly in attempt to meet the question whether doctors may be charged with it. The main problem evolves around the issue if they may be considered as „a person performing public function” according to PCC, because only such person may be prosecuted for this crime. After the analysis it is highly clear that a doctor accepting goods from their patients commits bribery under polish legislation.Despite this fact, it is virtually unanimously acknowledged that there are situations when doctors cannot be prosecuted. There are four main views on the grounds for this thesis. The first one claims that only if the benefit is obtained in a not honourable way, does the doctor commit the crime. If the thing is given in order to express gratitude towards them, then it is not illegal to accept one.The second view is connected with the concept of social harm. Its supporters claim that taking gifts by doctors is not harmful to society and thus it does not deserve to be punished.The third one stems from the notion of the ground excluding criminal liability that don’t have their source in statutory law. According to the representatives, there is a ground concerning giving and obtatining small objects that do not have much value. Last but not least, there are lawyers who claim that accepting certain objects from patients does not violate the law as it is in accordance with the customary norm and customary norms comprise binding law as well.This is the point of view that is considered the most justified by the autor of the thesis and it becomes a start for the another chapter.In the fourth part the autor tries to examine what the content of this customary norm is. In other words, in which situations it is allowed for the doctors to accept goods. The information is provided by the surveys conducted by polish institutes of public opinion and by the author herself. The results throw the light on how patients perceive the matter and how do doctors on the other side. Not coming into details in this brief summary, it is good to notice that there is a difference between the two sides when it comes to the value of gifts allowed.The last paragraph tries to throw a little light on the different types of bribery. The polish one is so called „wide type” as it is sufficient for the doctor to be punished that the goods are accepted in the connection with the public function. On the other side there is „a narrow type” that can be encountered in Germany, f.ex. This type requires the goods to be accepted in connection with a precise activity of officials. This differantiation may lead to the conclusion that the whole problem with polish criminalisation has its roots in too widely-determined boundaries of bribery. However, in Spain there are both types in criminal code and both are considered useful and necessary. Spain has been chosen for more profound analysis due to the author’s deep interest in this country and her language skills