Diversity od political systems in Muslim countries - case of the Republic of Turkey and the Islamic Republic of Iran

Głównym problemem na jakim oparłam swoje rozważania, jest próba opisania złożonych relacji pomiędzy islamem a systemem politycznym. Islam bowiem nie jest jedynie religią, kwestią należącą do prywatnej sfery swoich wyznawców. Jak się okazuje, to również system norm prawnych oraz zasad publicznego życia społecznego. W kwestii stosunku państwa jako podmiotu politycznego do wyznania jego obywateli wyróżnia się dwa przeciwstawne modele: wyznaniowy oraz świecki. Pierwszy z nich uznaje jedność tronu z ołtarzem, łącząc władzę polityczną z przywództwem religijnym. Drugi natomiast opowiada się za całkowitym ich rozdziałem - sfera duchowa nie ma wpływu na publiczno-społeczną. Niniejsza praca szczegółowo przedstawi zjawisko sekularyzacji oraz kwestię odnajdywania się w takim systemie islamu jako religii państwa i prawa. Rozważania na temat stosunku władz państwowych do kościelnych należy oprzeć na konkretnych przykładach w celu obrazowego przedstawienia problemu. Zdecydowałam się odnieść do Republiki Turcji oraz Islamskiej Republiki Iranu. Kraje te graniczą ze sobą, posiadają ten sam ustrój, oba są też demokratyczne; charakteryzują się jednak odmiennym podejściem do islamu - religii dominującej wśród ich obywateli. O ile Iran już w konstytucji jasno określa się jako państwo wyznaniowe, o tyle Turcja w swojej ustawie zasadniczej przyjmuje świecki model państwa. Jak jednak pokazuje praktyka, rozdział jest tak głęboki jedynie w teorii. Ankara coraz częściej w swoich działaniach pokazuje, iż religia stanowi istotny element ducha tureckiego. Postaram się opisać na czym polega problem z jednoznacznym zakwalifikowaniem Turcji do grupy państw separujących wyznanie od sfery publicznej. Poprzez analizę zapisów konstytucyjnych obu krajów oraz polityki ich decydentów na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat postaram się udowodnić, iż mimo teoretycznych zapisów w praktyce w krajach muzułmańskich nie jest możliwe występowanie pełnej sekularyzacji - islam z racji swojej natury nie daje się rozdzielić od sfery państwowej.The main aim of this thesis is an attempt to describe varied relations between Islam and political system. What makes this issue diversifies is the fact that Islam is not only a religion being a part of private area of its believers, but also a law system and a collection of social life principles.The two opposite models of state's relation (as a political actor) to confession predominant within its citizens are distinguished: confessional and secular. First of them adopts the unity of throne and altar, whereas the second stands for their absolute distribution - a spiritual area does not impact the social one. My thesis presents closely the secularization issue, concerning a place in such system that Islam's as a religion of state and law occupies. The debate about attitude state authorities towards ecclesiastical authorities should be led on the basis of precise examples in order to present it practically. I decided to relate to the Republic of Turkey and the Islamic Republic of Iran. These countries border with each other, both are democratic and have the same political system. However, they differ in conception of the role of Islam in public sphere. While Iran in its constitution is described as a confessional state, Turkey is set down as a secular one. Nevertheless, such deep difference is mostly theoretical. Ankara more and more often shows through its actions that the religion is an significant element of Turkish spirit. I attempted to set out why it is ambiguous to qualify Turkey as an example of states separating confession and public sphere. Due to the analysis of Iran's and Turkey's constitutions and authorities' policy over the last decades, I tried to prove that instead of theoretical entries in practice the Muslim countries are not able to accommodate with total secularization. Islam is inherently related to state area