Narracja pierwszoosobowa w czasie teraźniejszym w języku angielskim i jej przekład na język polski: analiza Straight Man Richarda Russo i The Knife of Never Letting Go Particka Nessa

Praca jest poświęcona narracji pierwszoosobowej w czasie teraźniejszym w literaturze angielskiego obszaru językowego oraz jej tłumaczeniu na język polski. W pierwszej kolejności autorka wyjaśnia znaczenie pojęć „pierwszoosobowy” i „czas teraźniejszy”, posiłkując się teorią narratologii i czerpiąc z autorytetu ekspertów takich jak Gérard Genette, „ojciec” narratologii, czy Monika Fludernik, jedna z pionierek analizy narracji pierwszoosobowych w czasie teraźniejszym. Przedstawiona jest też krótka historia owych narracji, jak i różne opinie na ich temat – począwszy od krytyków, przez czytelników i autorów, na badaczach skończywszy. Omówiona zostaje także obecność narracji pierwszoosobowej w czasie teraźniejszym w polskiej literaturze z perspektywy teorii polisystemów Itamara Evena-Zohara. W końcu dogłębnej analizie przy użyciu lingwistyki kognitywnej zostają poddane dwa przekłady – utwór Straight Man (1997) Richarda Russo, przełożony na język polski przez Ewę Gorządek jako Prawy człowiek (1999), oraz The Knife of Never Letting Go (2008) Patricka Nessa, przełożony przez Agnieszkę Hałas jako Na ostrzu noża (2014).This work discusses first person present tense (FPPT) narratives in English and their translation into Polish. The author first explains the meaning hidden behind the term “first person” and “present tense” using concepts commonly found in narratology and drawing on such experts on the subject as Gérard Genette, the “father” of narratology, or Monika Fludernik, one of the pioneers of FPPT analysis. A brief history of FPPT narratives is provided, together with various opinions on the genre—starting with critics, through readers and authors, finishing with scholars. The presence of FPPT in Polish literature is discussed as well, in the light of Itamar Even-Zohar’s polysystem theory. Finally, two translations are analyzed in depth with the use of tools provided by cognitive linguistics. The two books under scrutiny are Straight Man (1997), written by Richard Russo and translated by Ewa Gorządek as Prawy człowiek (1999), and The Knife of Never Letting Go (2008) by Patrick Ness, translated by Agnieszka Hałas as Na ostrzu noża (2014)