Protecting the rights of the taxpayer in tax proceedings

Na sytuację prawna podatnika wpływ mają różne czynniki z których decydująca rolę odgrywają: tworzenie prawa podatkowego metoda prób i błędów, brak znajomości innych dziedzin prawa osób uczestniczących w procesie legislacyjnym, nadużywanie prawa podatkowego przez organy podatkowe, nadrzędność organu administracji podatkowej, która wynika z faktu, że organy posiadają uprawnienia do władczego i jednostronnego rozstrzygania o prawach i obowiązkach podatnika. Dodatkowo elementem, który w sposób istotny wpływa na sytuację prawną podatnika w systemie prawa podatkowego jest metoda samoobliczenia podatku przez podatnika. Oprócz znajomości prawa podatkowego, jaką musi wykazać się podatnik dokonujący samoobliczenia podatku ponosi on również konsekwencje nieprawidłowego wywiązania się z nałożonych obowiązków. Obowiązki jakie ciążą na podatniku są nieadekwatne do posiadanych uprawnień. Gwarancjami, które powinny zapewnić ochronę podatnikowi przed nadużyciami i niekompetencją organów podatkowych powinny być prawa podatnika. Źródeł praw należy poszukać nie tylko na płaszczyźnie prawa krajowego, ale również płaszczyźnie prawa międzynarodowego. W procesie wymiaru i poboru podatku administracja podatkowa dokonuje licznych naruszeń tj.: przerzucania ciężaru dowodu na stronę, dowolnej oceny dowodów, prowadzenia postępowania z pominięciem zasady: legalności, zaufania, prawdy obiektywnej, czynnego udziału stron, szybkości postępowania. Analiza dokonywanych naruszeń przez administrację podatkową pokazuje, że gwarancje ochronne podatnika są niewystarczające w stosunku do obowiązków, które na nim ciążą i nieprawidłowości w stosowaniu prawa. Propozycje, które mają wzmocnić zakres ochrony podatnika nie mają tylko i wyłącznie charakteru normatywnego. Pojawiają się propozycje, które mają zmniejszyć dystans pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, wzmocnić świadomość prawną podatnika. Takimi elementami mogą być: wprowadzenie zasad prawa podatkowego, uchwalenie ogólnego kodeksu daninowego zamiast ordynacji podatkowej, Deklaracja Praw Podatnika, zmiany w Ordynacji podatkowej, powołanie Rzecznika Praw Podatnika. Zaproponowane rozstrzygnięcia w kwestii ochrony praw podatnika zostały poddane weryfikacji możliwości ich powszechnego obowiązywania na podstawie trzech aktów. Ustawa będąca inicjatywą Prezydenta wprowadziła zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika. Natomiast nowelizacja Ordynacji podatkowej, która była rezultatem inicjatywy ustawodawczej Rady Ministrów rozbudowała instytucje doręczeń, pełnomocnictwa. Kierunkowe założenia nowej Ordynacji podatkowej to akt, który zakłada wprowadzenie mechanizmów chroniących pozycję podatnika w jego kontaktach z administracją podatkową. Takimi elementami chroniącymi mają być zasady ogólne prawa podatkowego (wyważenia interesów stron stosunku podatkowoprawnego, zakazu nadużywania prawa, proporcjonalności, dyrektywy dotyczącej postępowania w przypadku zmiany prawa. Dodatkowo kierunkowe założenia wprowadzą katalog praw podatnika, który umożliwi podatnikowi w sposób jasny i przejrzysty zapoznać się ze swoimi prawami. Należy zwrócić uwagę, że przyszła Ordynacja podatkowa, która ma nadany kształt w kierunkowych założeniach nie rozwiązuje sygnalizowanych problemów mających istotne znaczenia dla podatnika. Analizowane naruszenia prawa dokonywane przez organy podatkowe nadal mogą mieć miejsce. Podatnik nadal będzie podmiotem słabszym w konfrontacji z administracją podatkową wyposażoną w nowe uprawnienia. Nadal będzie istniał obowiązek podejmowania działań wyznaczonych przez normę prawną, dyspozycja wynikająca z normy nie będzie wola stron wyłączona, ani ograniczona. Idea budowania modelu ochrony praw podatnika to nie tylko tworzenie nowych uprawnień, zaleceń niemających normatywnego charakteru, ale również możliwość zapewnienia przestrzegania dotychczasowych praw w procesie wymiaru i poboru podatku.The situation of the legal taxpayer affected by various factors of which the decisive role played by the creation of tax law by trial and error, lack of knowledge of other areas of the rights of persons involved in the legislative process, abuse of tax law by the tax authorities, the supremacy of tax authority, which derives from the fact that the authorities have the power to overbearing and unilateral settlement on the rights and obligations of the taxpayerSources rights must look not only at the level of national law, but also the level of international law.In the process of assessment and collection tax administration made numerous violations. elements to strengthen the protection of not together have the meanings normative. The proposed settlement in the protection of taxpayers' rights have been verified to their general validity on the basis of three acts