Stage Space of the Theatre of the Absurd in Selected Dramas of S. I. Witkiewicz and S. Beckett

Wykorzystując fenomenologiczną koncepcję dzieła literackiego Romana Ingardena, autor odróżnia intencjonalną przestrzeń sceniczną od realnej przestrzeni teatru i sceny. Przeprowadzono analizę intencjonalnej przestrzeni scenicznej w wybranych dramatach S. Becketta ("Czekając na Godota", "Końcówka", "Ostatnia taśma", "Szczęśliwe dni") i S. I. Witkiewicza ("W małym dworku", "Niepodległość trójkątów", "Matka", "Szewcy").Przestrzeń sceniczną w dramatach Becketta można pojąć jako określenie egzystencji człowieka, a nie jako wyznaczenie zajmowanego przez niego miejsca w świecie. Nie jest ona sprzeczna i nie może być określona jako absurdalna. Absurd w tych dramatach wyłania się na poziomie przedmiotów przedstawionych, których wstawienie w przestrzeń podkreśla jej charakter lub zaburza jej sens. W rezultacie przestrzeń wyraża doświadczenie egzystencji człowieka u schyłku życia.Przestrzeń absurdalną – sprzeczną, niespójną, niemożliwą do ukonstytuowania, zmienną w swych wymiarach i aspektach – ukazał Witkacy, stopniowo kształtując w dramatach, stosownie do swej koncepcji Czystej Formy, sposoby pozwalające zobrazować niemożliwą przestrzeń sceniczną.O ile Beckett w swoich dramatach wyraża poczucie absurdu egzystencji, także przez konstrukcję przestrzeni scenicznej, o tyle Witkiewicz buduje przestrzeń sprzeczną, możliwą jednak do zrozumienia, a zatem absurdalną w przyjętym w pracy znaczeniu. Nie podporządkował on przestrzeni scenicznej ogólnym ideom, lecz ustanawiał ją jako samodzielny czynnik artystyczny, od którego między innymi zależy uzyskanie estetycznego rezultatu dramatu jako dzieła sztuki.By utilizing Roman Ingarden’s phenomenological conception of literary work of art, the author differentiates between the intentional stage space and the real theatrical and stage space. An analysis of the intentional stage space in selected dramas by S. Beckett (“Waiting for Godot”, “Endgame”, “Krapp’s Last Tape”, “Happy Days”) and S. I. Witkiewicz (“Country House”, “The Independence of Triangles”, “The Mother”, “Shoemakers”) is carried out.The intentional stage space in Beckett’s dramas can be understood as a depiction of one’s existence, and not as a determination of one’s location in the world. This space is not contradictory and cannot be described as absurd. The absurd in these dramas emerges on the level of represented objects which, inserted into space, emphasize its nature or distort its meaning. As a result, the space represents the experience of existence at the twilight of one’s life.An absurd space – contradictory, incoherent, one that cannot be constituted, changeable with regard to its dimensions and aspects – was shown by Witkacy, who gradually shaped means to depict an impossible stage space in accordance with his theory of Pure Form.While Beckett expresses a sense of the absurd of existence, also via the structure of intentional space stage, Witkiewicz creates a contradictory, yet understandable space – space that is absurd in the sense used in this dissertation. He did not subordinate the intentional space stage to general ideas, but rather he made it a separate mode of artistic expression, on which the aesthetic result of a drama as a work of art depends