Preservation issues of desacralized churches in Cracow.

Celem niniejszej pracy jest analiza problemów konserwatorskich związanych z ochroną i adaptacją zdesakralizowanych świątyń obecnych w krajobrazie architektonicznym Krakowa. Większość zeświecczonych kościołów i kaplic została zburzona (proces rozbiórki zrujnowanych świątyń był wyjątkowo intensywny od końca XVIII do schyłku XIX wieku), jednakże niektóre z nich przetrwały w zmienionych formach, dostosowanych do nowych funkcji. Tym właśnie, ocalałym budynkom, z terenu Starego Miasta i Stradomia, została poświęcona niniejsza praca. Analizie poddano cztery kościoły (pw. Św. Scholastyki, pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny na Żłobku, pw. św. Jadwigi, pw. św. Urszuli) i dwie kaplice (pw. św. Kolety oraz należącą do Krakowskiego Towarzystwa Dobroczynności). Przedstawiono szczegółową historię każdej zdesakralizowanej świątyni, jej współczesne funkcje, a także spróbowano odnaleźć pozostałości świadczące o sakralnej przeszłości miejsca. Następnie, na tej podstawie, omówione zostały problemy i wyzwania towarzyszące dawnym miejscom kultu. Problemy konserwatorskie zdesakralizowanych świątyń w znacznej mierze ukazują problemy zabytków architektury w ogóle. W dużej mierze wynikają z konfliktu między kluczowym w doktrynie konserwatorskiej dążeniem do zachowania autentyzmu, a koniecznością podjęcia przekształceń, w celu dostosowania budynku do nowej funkcji, wymuszonej często przez sytuację społeczno-ekonomiczną. Zagadnienie jest tym ciekawsze, że problemy konserwatorskie i funkcjonalne nakładają się na problemy natury społecznej i etycznej. Zdesakralizowane świątynie, a właściwie ich świeckie wykorzystanie może budzić całą gamę postaw: od eksponowania przeszłości do próby zatarcia wszelkich śladów, lub co najmniej głębokiej obojętności.The aim of this study is to analyze preservation issues related with protection and adaptation of desacralized churches and chapels in Cracow. Majority of deconsecrated buildings were knocked down between XVIII and XIX century. Nonetheless, some buildings were preserved, but their appearance and intended use was changed and adapted to new functionality. This work is devoted to those preserved buildings located at Cracow’s Old Town and Stradom. Especially following churches and chapels are analyzed: St Scholastyka’s church, Immaculate Conception of Blessed Virgin Mary’s church at Żłobek, St. Jadwiga’s church, St. Ursula’s church, chapel of St. Koleta and chapel belonging to Cracow Charitable Institution. Description of each place contains detailed history, present usage and past evidences of its sacral character. Also some preservation issues and challenges concerning each of that worship places are presented