One language is many languages. The Problem of Translating Multilingual Literature. On the Polish Translations of Jan Kresadlo's Works

Niniejsza praca poświęcona jest problematyce przekładu literatury zawierającej elementy zaczerpnięte z wielu języków. Materiałem, na którym opieram swoje rozważania, są utwory prozatorskie Jana Křesadla. Praca ma na celu przybliżenie polskiemu odbiorcy specyfiki twórczości tego czeskiego pisarza emigracyjnego. Pisarza praktycznie w Polsce nie znanego, ponieważ jak do tej pory żadna jego książka nie została w całości przetłumaczona na język polski. Chociaż należał on do fali emigracyjnej związanej ze stłumieniem Praskiej Wiosny przez wojska Układu Warszawskiego w 1968 roku, wielojęzyczność w jego twórczości nie wynikała z doświadczeń życia na obczyźnie czy też próby integracji z innym społeczeństwem. Pisanie utworów wielojęzycznych miało w przypadku Křesadla charakter intencjonalny. Był to rodzaj postmodernistycznej literackiej gry z czytelnikiem, dialogu z innymi twórcami i tradycją literacką, jak również eksperymentu formalnego. Obfitująca w różnojęzyczne wtrącenia proza Jana Křesadla stanowi punkt wyjścia oraz podstawę do podjęcia rozważań o (nie)przekładalności wielojęzycznej literatury i przeanalizowania strategii stosowanych przez polskich tłumaczy przy przekładzie obcojęzycznych wtrąceń i gier językowych, bazujących na wykorzystaniu więcej niż jednego języka. Integralną część pracy stanowi także próba opracowania własnych propozycji przekładów, skoncentrowanych na wybranych problemach stylistycznych.The paper discusses the problem of translating multilingual literature. The analysis will be conducted on the basis of the prose of Jan Křesadlo, a Czech writer in exile. One of the purposes of this paper is to present particular aspects of his literary work to a Polish reader. Until now, none of Křesadlo’s works was fully translated into Polish, and Křesadlo is an artist almost unknown in Poland. Despite being a part of emigration wave following the defeat of the Prague Spring in 1968, multilingualism of his writings did not result from the experience of exile or from an attempt of cultural integration and assimilation with other community. In Křesadlo’s case, writing multilingual works was fully intentional. It was rather a sort of a postmodern literary play or a formal experiment with the reader and a dialogue with other authors and with the literary tradition. Jan Křesadlo's prose, which is full of interpolations rooted in many different languages, allows the author to draw conclusions concerning the (un)translatability of multilingual literature. It also forms a starting point for the analysis of various translation procedures used by polish translators working with foreign-language interpolations and word plays. An integral part of the thesis is an attempt to present my own proposals of translations, focusing on selected stylistic problems