Postliberation cinema: coming to terms with history and an attempt at (re)defining contemporary views of society

W ramach niniejszej pracy skupiam się na najnowszym polskim kinie narodowym, wychodząc od tezy, że na nowo konstytuuje ono naszą narodową tożsamość, którą można odczytywać zarówno za pośrednictwem poruszanych przez nie problemów, jak również ich recepcji. Taki model zaangażowania odbiorców zniknął po 1989 roku i odrodził się dopiero kilka lat temu. Za cezurę jego ponownych narodzin przyjmuję rok 2009.W celu analizy tego modelu opisuję dwa nurty współczesnego kina narodowego – nazwane przeze mnie „rozliczeniem z historią” oraz „współczesnym obrazem społecznym” – by pokazać, jak zmieniły się tematy, forma, a także generacje twórców. W pierwszej części pracy staram się zatem pokazać – na przykładzie Rewersu Borysa Lankosza oraz Pokłosia Władysława Pasikowskiego – na ile polskie filmy są dziś „zdeterminowane”, by demitologizować i rozliczać narodowe postawy. Dzieła tego czasu nazywam postwolnościowymi i poddaję analizie wytworzone przez nie kody kulturowego czy politycznego dyskursu, dające podstawy do ich emocjonalnego odbioru, zgodnego ze społeczno-politycznymi przekonaniami odbiorcy. W przypadku obu szczegółowo przeze mnie opisywanych w tej części pracy filmów skupiam się zarówno na ich tematyce – ze szczególnym uwzględnieniem istotnej tu tematyki pamięci – jak i recepcji, badając, na ile wpłynąć na nią mogły polityczne poglądy odbiorcy.W drugiej części pracy – przyjmując, że zmiany społeczne stanowią jedną z przyczyn ewolucji na gruncie filmowym – analizuję rzeczywistość społeczną reprezentowaną w filmie po 2009 roku i badam – na przykładzie Wojny polsko-ruskiej Xawerego Żuławskiego – na ile stanowi ona odzwierciedlenie obrazu współczesnego społeczeństwa polskiego.The thesis of this work, which is concerned with the most recent Polish cinema, is that this type of cinema has the capability of shaping our national identity. This can be done with the help of the issues discussed in the films as well as the way they are received and viewed by the audience. Such a model of engaging the audience disappeared after 1989 and only resurfaced a few years ago. I view the year 2009 as the breakthrough moment.In my analysis of the above model, I will distinguish two modes of current national cinema. The first type will be called, “coming to terms with history,” and the second, “contemporary social view of society.” This will help me exemplify the changes in themes, form as well as the generations of the artists.In the first part I will attempt to show the examples of Borys Lankosz’s “Rewers” and Władysław Pasikowski’s “Pokłosie,” and how contemporary films are ‘determined’ to demythologize in order to come to terms with history.In the second part of my thesis, which is based on the assumption that social changes lead to the evolution of film, I will analyze Polish reality as it is represented in cinema after 2009. I would like to examine the example of “Wojna Polsko-Ruska” by Xawery Żuławski and demonstrate how much this film mirrors the image of contemporary Polish society