Secularization on the examples of Poland and selected European Union countries.

Celem niniejszej pracy było pokazanie procesu sekularyzacji społeczeństw europejskich na przykładzie Polski oraz wybranych krajów Unii Europejskiej. Bazując na opracowaniach naukowych polskojęzycznych i obcojęzycznych z ostatniej dekady dokonałem analizy przyczyn europejskiej sekularyzacji i opisałem skalę tego zjawiska. Ponadto przedstawiłem, w jaki sposób zmienia się zarówno struktura religijna, jak i podejście społeczeństw europejskich do kwestii praktyk religijnych w poszczególnych krajach. Zmiany zachodzące w tym względzie od lat mają bezpośredni wpływ na społeczny odbiór instytucji wyznaniowych i ich znaczenie w debacie publicznej w Europie. Dlatego w badaniach nad procesem sekularyzacji uwzględniłem także przemiany historyczne oraz wiedzę na temat tradycyjnej roli religii w życiu społecznym. Pomimo wielu podobieństw przedstawienie procesu zeświecczenia okazało się zadaniem niełatwym, ponieważ kraje te posiadały zróżnicowaną specyfikę społeczną i historię zachodzących w nich przemian. Aby zrozumieć procesy sekularyzacyjne - zarówno w Polsce, jak i w Europie - koniecznym było przedstawienie całościowej analizy tego zagadnienia i wyjaśnienie podstawowych terminów stosowanych do opisu tego zjawiska. Bazując na literaturze naukowej starałem się jak najdokładniej określić, czym jest zjawisko laicyzacji oraz podkreślić jej wieloznaczność pojęciową zależną od specyfiki poszczególnych państw. W celu pokazania dynamiki tego procesu naświetliłem rys historyczny przemian społecznych w tych krajach oraz zwróciłem uwagę na ich genezę. Pozwoliło mi to na przedstawienie źródeł zeświecczenia oraz analizę przyczyn powszechnego odchodzenie ludzi od Kościoła.W pierwszym rozdziale pracy omówiłem znaczenie zjawiska sekularyzacji oraz umiejscowiłem je na przestrzeni wieków. W tej części scharakteryzowana została także podstawowa literatura przedmiotu oraz zdefiniowane najważniejsze pojęcia. Ponadto dokonałem charakterystyki genezy procesu zeświecczenia społeczeństw europejskich oraz analizy problemu sekularyzacji z perspektywy socjologicznej. W ten sposób zbudowana została baza, na której opierają się kolejne rozdziały pracy. W drugim rozdziale podjąłem problem laicyzacji społeczeństwa polskiego, który został zaprezentowany zarówno z perspektywy religijności Polaków, jak i ich podejścia do kwestii praktyk religijnych. Ze względu na istotną dla całej analizy strukturę wyznaniową społeczeństwa polskiego przedstawiłem typologię katolików. Oceny poziomu sekularyzacji w Polsce dokonałem na podstawie analizy porównawczej danych statystycznych przeprowadzonych w ostatniej dekadzie. Ponadto ze względu na wspomniany wcześniej szczególny charakter struktury religijnej społeczeństwa polskiego uznałem za zasadne podjęcie się swoistej próby zbadania specyfiki procesu zeświecczenia w Polsce. W trzecim rozdziale przedstawiłem zagadnienie sekularyzacji w Europie na przykładzie kilku wybranych krajów Unii Europejskiej. Analizę tę poprzedziła charakterystyka procesu historycznego zeświecczenia w celu ukazania przebiegu tworzenia się współcześnie obserwowanej laicyzacji. W dalszej części pracy charakteryzowałem ten proces z perspektywy poszczególnych państw. Ich wybór nie był przypadkowy, lecz ściśle związany ze specyfiką religijną tych krajów. Swoje badania oparłem na analizie społeczeństw tradycyjnie katolickich, które w kontekście kulturowym, jak i historycznym można porównać do Polski. Pierwszy z krajów, który zdecydowałem się opisać, to Włochy. Decyzja o podjęciu analizy procesu zeświecczenia społeczeństwa włoskiego ma związek z jego długą historią, która nierozerwalnie powiązana była z instytucją Kościoła katolickiego. W tym podrozdziale przedstawiłem wpływ wspomnianej wspólnoty religijnej na życie społeczne we Włoszech oraz rolę Kościoła w debacie publicznej w tym kraju. W mojej ocenie charakter laicyzacji społeczeństwa włoskiego jest bardzo istotny dla współczesnych studiów nad problemem sekularyzacji. Drugim państwem, na które zwróciłem uwagę,The aim of this dissertation is to show the process of secularization in European societies on the examples of Poland and a few selected European Union countries. It is based on scientific studies published in Polish and in foreign languages. In my study I tried to describe origins, development and scale of the process. In addition, I presented how the changing face of both the Church and the European society influence the issue of religious practices in particular countries. These changes for many years have had a direct impact on the public perception of religious institutions and their role in the public debate in Europe. In my thesis I also disused an issue of transformation of historical and common knowledge in terms of the role that religion plays in social life. Despite of many similarities there are also differences in the development of this process in Europe. They are caused by a very specific social and historical background of a particular country. To understand the processes of secularization - both in Poland and in Europe - it was necessary to present a comprehensive analysis of this issue and explain the basic terms used to describe this problem. Based on the scientific literature I did an attempt to define, as accurately as possible, the term of secularization giving emphasis to its conceptual ambiguity, which depends on the specificity of individual countries. In order to show the dynamics of this process I described a historical background of social changes in examined countries and drew attention to its origins. Consequently it gave me a possibility to discuss the sources of secularization and to analyze the reasons, why people are leaving the structures of the Church today