Jurisdiction of Vogt in Late Medieval Cracow in The Light of The Oldest Preserved Libri Advocati from 1442–1443

Niniejsza praca koncentruje się na przedstawieniu działalności urzędu wójtowskiego w późnośredniowiecznym Krakowie w świetle najstarszej zachowanej libri advocati z lat 1442–1443. Księga ta stanowi rejestr spraw wnoszonych przed wójta Jerzego Arnsberga jako sędziego-arbitra, a także urzędnika, który potwierdzał zaistnienie czynności prawnej. Pierwszy rozdział opisuje dotychczasowy stan badań nad sądownictwem miejskim w średniowieczu, zwłaszcza w Krakowie. Drugi rozdział stanowi zarys dziejów krakowskiego samorządu oraz poszczególnych organów sądowniczych funkcjonujących w mieście. Trzeci natomiast przedstawia sposób notowania spraw w księdze wójtowskiej z naciskiem na użycie języków (łaciny, niemieckiego i polskiego), lakoniczność formuł oraz metody pracy pisarza. Czwarty rozdział ma na celu ustalenie, jakie sądy były notowane w księdze wójtowskiej, kiedy i gdzie mogły mieć miejsce oraz jak mógł wyglądać ich przebieg, zwracając uwagę na obowiązki wójta i jego pomocników. W piątym rozdziale przedstawiono sprawy wnoszone przed sądy z udziałem wójta — od zwykłych spraw finansowych po kłótnie i obelgi mieszczan, a także cele, jakimi kierowali się mieszczanie, wnosząc sprawę do sądu, oraz sposoby załatwiania tychże konfliktów de iure. Szósty rozdział przywołuje natomiast środki dowodowe, jakimi posługiwano się w średniowiecznym mieście oraz przybliża postanowienia sądów w przypadku niektórych rodzajów spraw pomieszczonych w księdze wójtowskiej. Analiza materiału źródłowego pozwoliła stwierdzić, że w XV w. krakowskie prawo miejskie było dalekie od modelu prawa magdeburskiego, jaki został zaszczepiony wraz z nadaniem miastu aktu lokacyjnego. Od momentu lokacji ustrój Krakowa ewoluował, wychodząc naprzeciw potrzebom miejscowej ludności, często wbrew zasadom prawa niemieckiego. Dotychczas szerzej niewykorzystane źródło, jakim jest księga wójtowska z lat 1442–1443 (oraz inne księgi miejskie), dostarcza także sporo materiału do badań nad kulturą oraz życiem codziennym mieszczan.The thesis focuses on presentation of activity of vogt in late medieval Cracow in the light of the oldest preserved libri advocati from 1442–1443. This book is a register of cases which were decided by the vogt Jerzy Arnsberg as a judge and also as a clerk, who confirmed the existence of a legal action. The first chapter describes previous state of research on the municipal judiciary in the Middle Ages, especially in Cracow. The second chapter is the outline of the history of Cracow’s local government and various judicial bodies operating in the town. The third chapter presents the method of writing down the cases in the vogt’s register with an emphasis on the use of the languages (Latin, German and Polish), laconic formulas and methods of scribe’s work. The fourth chapter aims to explain which courts were noted in the vogt’s register, when and where they took place and also how their course could look like, paying attention to the duties of the vogt and his helpers. In the fifth chapter presented the cases which were decided by the courts in which vogt took part— from ordinary financial issues to the quarrels and insults of the burghers, as well as the purposes of townspeople who notified their problems in the court and the possible ways of dealing with this cases de iure. The sixth chapter shows the ways of proving the guilt or the innocence used in medieval towns and also presents the decisions of the courts in case of some types of issues in the vogt’s register. Analysis of the source revealed that in the fifteenth century Cracow’s municipal law was far from the model of Magdeburg’s law, which was introduced when the act of the location was established. Since the location of Cracow system of local government has evolved to meet the needs of local people, often against the rules of German law. So far broadly untapped source, which is the register of vogt from 1442–1443 (and others municipal books), also provides a lot of material for the study of the culture and daily life of the townspeople