Definition of small and medium-sized enterprise in Polish and European Union law in the context of principles for granting public aid

Ze względu na znaczenie sektora MŚP dla gospodarki, UE podejmuje skoordynowane działania dotyczące wspólnej polityki dla tego sektora. Zgodnie z logiką jednolitego rynku bez wewnętrznych granic, traktowanie przedsiębiorstw powinno opierać się na zbiorze wspólnych zasad. W tym celu stworzona została unijna definicja MŚP. Obecny jej kształt regulowany jest Zaleceniem Komisji 2003/361/WE z 6 maja 2003 r. Tekst zalecenia stanowi także Zalącznik I do Rozporządzenia 800/2008 z 6 sierpnia 2008 r.Definicja ta stwarza w praktyce pewne problemy interpretacyjne, w szczególności związane z danymi progowymi, powiązaniami z innymi przedsiębiorstwami i/lub osobami fizycznymi, sposobem obliczania danych przedsiębiorstw niesamodzielnych, definicją rynku właściwego i pokrewnego, a także horyzontem czasowym obliczania danych progowych. Ponadto zauważyć należy problem zmian w zakresie danych, stanowiących podstawę określenia statusu MŚP po podpisaniu umowy o dofinansowanie. Podczas analizy niniejszych problemów uwzględnione zostało orzecznictwo TS oraz działalność Komisji, polegająca między innymi na wydawaniu decyzji w zakresie pomocy publicznej. Dokonano także oceny definicji MŚP oraz przedstawiono postulaty de lege ferenda.Ocena wielkości przedsiębiorstwa rodzi wiele konsekwencji na gruncie prawa pomocy publicznej. Wiele rodzajów pomocy publicznej dla przedsiębiorstw jest dostępnych tylko dla sektora MŚP. Od wielkości przedsiębiorstwa zależy też maksymalny poziom dofinansowania w formie regionalnej pomocy inwestycyjnej. Także niektóre zasady udzielania pomocy publicznej są inne dla sektora MŚP i dużych przedsiębiorstw. Błędna ocena statusu MŚP może powodować, iż pomoc publiczna zostanie przyznana w nadmiernej wysokości lub też w ogóle nie powinna zostać przyznana. Skutki prawne błędnej oceny statusu MŚP mogą być bardzo zróżnicowane w zależności od charakteru nieprawidłowości. Mogą one skutkować obniżeniem kwoty przyznanej pomocy do właściwego pułapu zgodnego z mapą pomocy regionalnej. Mogą też być bardzo dotkliwe i powodować obowiązek zwrotu całkowitej kwoty pomocy wraz z odsetkami jak od zaległości podatkowych, a także skutkować odpowiedzialnością karną, czy też utrudnieniami w korzystaniu z innej, prawidłowo udzielonej pomocy publicznej oraz uniemożliwić korzystanie z pomocy publicznej w przyszłości. Skutki te mogą być na tyle dotkliwe finansowo, że w konsekwencji mogą prowadzić do poważnego zakłócenia płynności finansowej przedsiębiorstwa i doprowadzić do konieczności zaprzestania wykonywania działalności.Podczas analizy skutków prawnych nieprawidłowej oceny statusu MŚP należy mieć na uwadze, że skutki te reguluje zarówno prawo polskie, jak i unijne. Dodatkowo, określa je umowa o dofinansowanie, której charakter jest mieszany, cywilno-administracyjny. Ponadto niektóre z kompetencji w tym zakresie posiadają równolegle Komisja i państwa członkowskie (na przykład kompetencje w zakresie kontroli wykorzystania pomocy, kompetencje w zakresie decydowania o zwrocie pomocy). Występują także kompetencje wyłączne Komisji (na przykład ocena zgodności pomocy publicznej ze wspólnym rynkiem), jak i kompetencje wyłączne państwa członkowskiego (na przykład w zakresie odpowiedzialności karnej). Decyzja nakazująca obowiązek zwrotu pomocy może być wydana zarówno przez państwo członkowskie, jak i Komisję, przy czym decyzja Komisji jest skierowana do państwa członkowskiego a nie przedsiębiorstwa. Niezależnie od tego, który z tych podmiotów wydał decyzję, obowiązek przeprowadzenia procedury windykacyjnej z zachowaniem zasady bezzwłoczności i skuteczności, spoczywa na państwie członkowskim. Warto podkreślić, że co do zasady, konsekwencje błędnej oceny statusu MŚP obciążają beneficjentów i to od nich pomoc ta jest odzyskiwana, niezależnie od tego czy ponoszą oni winę za powstanie nieprawidłowości. Katalog wyjątków, pozwalających na uniknięcie zwrotu pomocy przez beneficjentów jest dość ograniczony.Considering the significance of SME sector for the economy, EU takes coordinated actions regarding common policy for this sector. According to the logic of internal market without borders, the situation of enterprises should be based on the set of common principles. To fulfill this aim, the EU definition of SME was created. Its current shape is regulated by the Commission Recommendation 2003/361/WE of 6 May 2003. This Recommendation is also included to the Commission Regulation 800/2008 of 6 August 2008 as Annex I.Interpretation of SME definition creates in practice some problems, among others the problems with the data of an enterprise, links with other enterprises and/or natural persons, way of calculating the data of non-autonomous enterprises, definition of the same relevant market or adjacent markets and the horizon of calculating the threshold data. Furthermore, the attention should be paid to the problem of changing the data comprising the SME status after the subsidy contract is signed. The analysis of these problems includes the judgment of the Court of Justice of the EU and the activity of the Commission, among others the decisions on the state aid. Also the evaluation of SME definition was conducted and de lege ferenda proposals were presented. The status of an enterprise implicates many consequences in public aid law. Many types of state aid for enterprises is available only for SMEs. The size of an enterprise determinates also the maximum amount of regional investment aid. Also some rules of public aid are different for SMEs and large enterprises. Incorrect evaluation of SME status may result in granting public aid in excessive amount or granting public aid, which should have not been granted at all. The legal effects of wrong evaluation of SME status may differ depending on the character of irregularity. They may cause reduction of public aid granted to the level being in accordance with the regional aid map. They may also be very severe and cause the obligation to return the whole public aid granted (with interest at an appropriate rate), they may also result in criminal liability or difficulties in using another, correctly granted public aid and even disenable benefiting from public aid in future. These effects may cause severe financial problems and, as a consequence, may result in disturbing financial liquidity of an enterprise and even the necessity of stopping the business activity.When analyzing legal effects of incorrect evaluation of SME status, it should be noticed that these results are regulated by EU as well as Polish law. Furthermore, they are regulated in subsidy contract, which is a civil-administrative agreement. Moreover, some of the competences are shared by the Commission and member states (e.g. controls of public aid use, recovery decisions). There are also exclusive competences of the Commission (e.g. evaluation whether public aid is compatible with the internal market) and exclusive competences of a member state (e.g. in respect of criminal liability). The recovery decision may be issued by a member state and the Commission, however the Commission decision is addressed to a member state. Despite the fact who is the issuer of a decision, the recovery shall be effected immediately and effectively in accordance with the procedures under the national law of a member state.It should be stressed that in general the consequences of incorrect evaluation of SME status charge the beneficiaries and aid is recovered from them, despite the fact whether they bear the blame for that irregularity. The catalogue of exceptions allowing to avoid the recovery of public aid is very limited