Spatial variability of the chemical composition of selected springs of the Nida Basin.

Zasadniczym celem pracy było określenie zróżnicowania przestrzennego składu chemicznego wód źródeł w obszarze o skomplikowanej budowie geologicznej Niecki Nidziańskiej.Badania terenowe przeprowadzono w listopadzie 2012 i maju 2013 r. W terenie zmierzono temperaturę, przewodność oraz odczyn wód źródeł i wód podziemnych reprezentowanych przez wybrane studnie miernikiem Elmetron CPC-401. W czasie serii I badań zebrano 54 próbki wody, a w czasie serii II - 63 próbki.W laboratorium Hydrochemicznym IGiGP UJ ponownie zmierzono odczyn i przewodność wód oraz oznaczono ich skład chemiczny metodą chromatografii jonowej w zakresie: Ca2+, Mg2+, Na+, K+, NH4+, Li+, HCO3-, SO42-, Cl-, NO3-, NO2, PO43-, F-, Br-. Pod względem właściwości fizykochemicznych wody podziemne Niecki Nidziańskiej są słabo zasadowe (>7 pH), a wysokie stężenie Ca2+ i Mg2+ powoduje, że są to tzw. wody twarde lub bardzo twarde. Ze względu na wartość mineralizacji większość wód należy do akratopegów, występują również wody słabo zmineralizowane, słodkie i jedna solanka. Zwykle bez względu na stężenie jonów wśród kationów dominuje Ca2+ (Me=85,9% mval), a wśród anionów HCO3- (Me=68,7% mval). Pod względem hydrochemicznym dominują wody proste typu HCO3–Ca (54%), mniej jest HCO3–SO4–Ca (24%) i niekiedy niezwykle rzadko występujące w przyrodzie wody Ca–SO4 i Cl–Na.Wody podziemne należały w większości do wód zadowalającej jakości - klasy III (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Woda ze studni I w Owczarach podlega presji antropogenicznej co można stwierdzić na podstawie dużego stężenia jonów amonowych – 15 mg/L.Stwierdzono znaczne zróżnicowanie chemizmu wód ściśle zależne od budowy geologiczno-litologicznej. Większości wód źródlanych drenujących utwory kredowe (margle, opoki) odpowiada prosty typ hydrochemiczny (HCO3–Ca). Wody źródeł drenujące utwory trzeciorzędowe (np. wapienie, gipsy, sole) cechuje większe zróżnicowanie hydrochemiczne (9 typów). Przeważają wody typu HCO3–SO4–Ca gdzie siarczany genetycznie są związane z gipsami. Jedyna solanka (Na–Cl) występuje w skałach gipsowych z wkładami halitu. Kilka wydajnych źródeł (Q ~25 L/s) cechuje niezwykle piękne wykształcenie naturalnych nisz źródliskowych. Powinny one zostać objęte ochroną prawną.The aim of the thesis was to define spatial variability of the chemical composition of selected springs of the Nida Basin. The research was performed in the Nida Basin in November 2012 and in May 2013. The temperature, conductivity and pH of springs and selected subterranean waters was measured with the use of the multifunctional field-laboratory meter Elmetron CPC-401. During measuring series I, 54 samples were taken. During measuring series II, 63 samples were taken.In the laboratory, the chemical composition of the water samples was determined using the method of ion chromatography (DIONEX 2000): Ca2+, Mg2+, Na+, K+, NH4+, Li+, HCO3-, SO42-, Cl-, NO3-, NO2-, PO43-, F-, Br-.In the catchment area the Nida Basin waters are hard and very hard,and are characterized by a slightly alkaline reaction. The majority of the tested waters are acratopegae but they are also thinly mineralized, sweet and brine. As far as the cations are concerned, the most dominant ones are Ca2+ (Me=85,9% mval). The most dominant anions, however, are HCO3- (Me=68,7% mval). Most water is in class 9 (HCO3–Ca) – 54% less in class 27 (HCO3–SO4–Ca) – 24% and sometimes, not often present water in the nature Ca–SO4 and Cl–Na Groundwater belonged mostly to the waters of satisfactory quality - class III (Dz. U. Nr 143, poz.896). Water from wells in Owczary subordinate to anthropogenic pressure which can be determined on the basis of high concentrations of ammonium ions – 15 mg/L.In the study area, a significant variation of groundwater chemistry was observed. Most of the Ca–HCO3 waters occur mainly in the layers of the Cretaceous (marl, bedrock). Predominate type water HCO3–Ca–SO4 where sulfates are associated with gypsum. In areas where the waters drain tertiary layers the variation is much higher, it is among the nine hydrochemical types. Several efficient spring ( Q ~ 25 L / s ) is characterized by unusually beautiful natural niches of spring training. They should be protected by law