Tatra tourist in 19th century. From memories, relations, memoirs and diaries.

Pionierami turystyki górskiej w Tatrach byli podróżni, którzy decydowali się na wyprawę pomimo małej jeszcze wtedy wiedzy o górach i zabobonach wokół nich krążących. Motywację stanowiły dla nich początkowo cele czysto naukowe, a później powody poznawcze i wypoczynkowe. Przedstawiona została droga, jaką musiał pokonać ówczesny obieżyświat z Krakowa do Zakopanego, oraz niemałych przygotowań związanych z takową podróżą. Opisano również dwudniową wycieczkę góralską furmanką, zanalizowano trudy związane z takowym sposobem podróżowania, a także przyjrzano się karczmom, pełnym niewygód. Przedstawiono również Zakopane w XIX wieku, w tym miejsca, gdzie zatrzymywali się pierwsi turyści oraz jak owa miejscowość zmieniła się wraz z upowszechnianiem się podróży tatrzańskich i powstaniem Towarzystwa Tatrzańskiego. Zostały omówione przygotowania, jakie musiał powziąć turysta, przed wyruszeniem wgłąb Tatr, przybliżeni zostali przewodnicy, wodzący ich po górach i najpopularniejsze wówczas trasy wycieczkowe, a także przedstawione pierwsze lata turystyki zimowej, tutaj narciarskiej. Ostatni rozdział skupia się nad stosunkami panującymi pomiędzy góralami zakopiańskimi, a przyjezdnymi. Przedstawiony został sposób postrzegania przez nich górali, a także ich główne przymioty i przywary.The pioneers of the tourism in Tatra mountains were travelers, who were decided to go into mountains without special knowledge , and also full of superstitions about them. First tourists were motivated mainly by the scientific objectives, later more common was to go into Tatras because of the recreation and cognitive reasons. We have analyzed the way and the distance from Kraków to Zakopane, and all of the troubles connected with it. We have also described two day long trip in the highlander’s wagon, considered on how difficult was it for tourists, and we have taken a look on inns, full of discomfort. We have also shown Zakopane in 19th century, including places, where first tourists were staying, and the way, how this place have been changing while journeys to Tatra mountains became popular and TT came into existence. We have spoken about preparations to the journey, the most valuable guides at that times in Tatra mountains, as well as the popular routs in mountains and the first years of winter tourism (especially skiing). In the last chapter we have focused on the relations between the highlanders and the tourists. We have described, how people, who came into mountains, were thinking about local people, and what were their most common advantages and disadvantages