Anti-Americanism in Iran in the Second half of the Twentieth Century

Niniejsza praca miała na celu wyjaśnienie przyczyn irańskiego antyamerykanizmu w drugiej połowie XX wieku. Zostały w niej przedstawione kolejne etapy rozwoju tego zjawiska, a także sposób w jaki stał się środkiem politycznym władzy do sprawowania rządów i wyjaśniania niepowodzeń. W tym celu nakreślono ogólną, wprowadzającą do tematu charakterystykę antyamerykanizmu i jego bliskowschodniej odmiany, po czym przedstawiono wybrane zagadnienia z historii stosunków amerykańsko-irańskich od lat 40. do końca 80., mających znaczenie dla zrozumienia omawianego zjawiska. Początkowe przychylne nastawienie Irańczyków do wspierających ich Amerykanów zostało zakłócone poprzez konflikt interesów naftowych i czynny udział USA w obaleniu premiera Mohammada Mosaddegha, a także przez późniejszą serdeczną relację z despotycznym szachem Mohammadem Rezą Pahlawim. Doprowadziło to do wybuchu Rewolucji Islamskiej i dało początek regularnemu wykorzystywaniu negatywnego obrazu Stanów Zjednoczonych do budowy irańskiej polityki izolacjonizmu w latach kolejnych, a także rozwojowi polityki nuklearnej i pogorszeniu relacji z Izraelem. Wyszczególnienie błędów politycznych USA oraz końcowa analiza dziejów Iranu pod kątem zagadnień bliskowschodniego antyamerykanizmu nakreśliły szablonowy przykład konfliktu interesów między światem Zachodu i Wschodu.The purpose of present M.A. thesis was to clarify the causes of the Iranian anti-Americanism in the Second half of the Twentieth Century. These were shown in the following stages of development of this phenomenon and finally became the major tool of iranian state elites to mobilize support and pursue their own goals. First chapter focused general introduction of anti-Americanism and characterized its Middle Eastern type with essential reasons of mutual misunderstanding between the East and the West. Afterwards, second chapter is concerned in selected issues in the history of american-iranian relations, from 40s to 80s, included early positive Iranians' attitude to the Americans and their aid programs, which was ruined by an oil's interest conflict and active american participation in the overthrow of Prime Minister Mosaddegh, as well as close relationship between White House and despotic Shah Mohammad Reza Pahlavi in the following years. All this and more reasons contributed outbreak of Islamic Revolution and definitely broke off american-iranian international relations. From that moment on, negative image of the United States that has been built in Islamic Republic became the foundation of Iranian isolationist policy in next years, as well ass the development of nuclear policy and breakdown relations with Israel. Description of U.S. policy mistakes and the final analysis of the anti-american aspects of Iranian history in third chapter gave a clear example of a conflict of interest between the West and the East