POST MORTEM CULTURE IN CZECH REPUBLIC - ON THE EXAMPLE OF ÚSTŘEDNÍ HŘBITOV CEMETERY IN BRNO

O śmierci niewygodnie jest rozmawiać, nieprzyjemnie też za dużo myśleć. Jednak istnieje, a otaczające nas cmentarze nam o tym przypominają. Taki jest też jeden z celów poniższej pracy.Pierwszy rozdział koncentruje się na ogólnym pojęciu cmentarza. Przytoczona zostaje etymologia jego nazwy w Polsce i w Czechach. Podjęta zostaje również próba jego definicji, co okazuje się być dość złożonym problemem. Różne formy grzebania zmarłych na świecie, co za tym idzie, rozmaity wygląd i rola cmentarzy, świadczą o szerokim zakresie znaczeniowym tego terminu. Następnie opisane zostają zwyczaje pogrzebowe Czechów na przestrzeni lat, od czasów panowania na ich terenie Cesarstwa Rzymskiego i zaprowadzenia chrześcijaństwa, po czasy współczesne. Z dzisiejszym spojrzeniem na cmentarze i śmierć wiąże się pewien niepokój, zatracona została wykształcana przez lata „oswojona śmierć”, na rzecz śmierci „dzikiej” i przemilczanej. Kolejny podpunkt traktuje zatem o tabuizacji śmierci i nieprzystawaniu dawnych rytuałów do obecnych potrzeb. Następnie opisany jest rozwój kremacji w Czechach i wpływające na niego czynniki – sytuacja polityczna i religia. Przedstawiony dalej dość rozpowszechniony w Czechach ateizm, ma duży wpływ na tamtejszą wysoką skalę kremacji.Drugi rozdział skupia się na regionie południowomorawskim i jego stolicy – Brnie. Opisane są tamtejsze zwyczaje pogrzebowe na przestrzeni kilku wieków. Następnie przybliżona zostaje sylwetka największego czeskiego cmentarza – brnieńskiego c. Ústřední hřbitov. W trzecim rozdziale analizowane zostają wygląd i napisy na wybranych grobach, które się na nim znajdują, głównie pod kątem wartości istotnych dla Czechów za życia, które doceniane są też po śmierci.Celem pracy jest przybliżenie polskiemu czytelnikowi stosunku Czechów do śmierci, ale także do życiowych wartości na przestrzeni lat, na podstawie zmian w wyglądzie cmentarzy i sprawowanych obrzędów. Podjęta zostaje również próba znalezienia przyczyn takiego stanu rzeczy. Przeanalizowane zostają w związku z tym głównie publikacje historyczne, etnograficzne i socjologiczne, zajmujące się tematyką grobów, cmentarzy i śmierci, badające ją na gruncie czeskim i globalnym. Przeprowadzone badania, polegające na analizie semantycznej pojedynczych nagrobków z czeskiego cmentarza, koncentrują się natomiast na indywidualnych przykładach w podejściu do wspomnianego problemu.This bachelor thesis was written in order to describe the Czech cemetery business and some of the rituals connected with burying dead on the example of Southern Moravia and Brno.First chapter concerns theoretical and terminological problems of the subject. Here is explained the etymology of some words from the funerary field. Later there is an attempt to define the term “cemetery” which appears to be more difficult problem than expected. In different cultures there are different ways to bury dead and also the appearance and the role of cemeteries differs. This indicates that this place has many meanings, not only the utilitarian one – that it is only used to bury the dead. According to J. Kolbuszewski it is most of all a “text of culture”. Then forwards a brief description of the history of burying the dead in Czech Republic – from the Roman times and the beginnnings of Christianity on their teritory to nowadays times. The contemporary view on on death is called by P. Aries – “wild death”. It is an approach far from the “tamed death” that our ancestors tried to achieve with various rituals. Now the rituals seem to be out of date and the problem of death is a taboo.Further, the history and development of cremation in Czech Republic is described with an attempt to explain why there rate of all cremations is so high. The reasons are mostly political and religious – like the influence of communism and high percentage of non-believers.Second chapter contains information about the buyring customs in Brno and south-moravian region. The biggest cemetary in Czech Republic - Ústřední hřbitov – is described here. Later, in the third chapter, follows an analysis of few graves from this place. The appearance and the information on the grave are interpreted from the point of view of the values important for the people still alive who decide to put the graves in specific order.In conclusion the appearance of the cemeteries and graves tells more about the living than about the dead. It shows their attitude towards death and what is important in life to them. Even in the recent times with a general tendency to make a taboo of the death there are still an effort made to find private ways to come to terms with it and to protect old cemeteries - as the witnesses of peoples lives