A Comparative Analysis of Yazidism and Mandaeism in Iraq.

Praca ta stanowi próbę analizy porównawczej dwóch religii – jezydyzmu i mandeizmu. Są to religie określane mianem synkretycznych, a więc takich, których elementy można dostrzec także w innych wielkich religiach monoteistycznych. Obydwie wywodzą się z terenów dzisiejszego Iraku – państwa zamieszkiwanego przez przedstawicieli wielu mniejszości religijnych i etnicznych. Jezydyzm powstał na terenie północnego Iraku, w kurdyjskich prowincjach Niniwa, Dohuk i Erbil. Natomiast mandeizm jest religią wywodzącą się z południa Iraku, głównie z prowincji Amara, Nasirija oraz Basra. Wyznawcy mandeizmu i jezydyzmu żyją także w diasporach, głównie w Europie i w Azji. Autorka podjęła się próby zanalizowania podobieństw i różnic między tymi religiami na podstawie wybranych zagadnień. W pracy zostały pokrótce opisane również zoroastryzm oraz gnostycyzm, uważane za religie, z których jezydyzm i mandeizm czerpały w największej mierze. Celem autorki była więc wstępna konfrontacja tych dwóch religii z uwzględnieniem sfery dogmatyki i rytuałów. Analiza dogmatów obejmowała kosmogonię, antropogonię, eschatologię oraz kluczowe postaci i święte księgi obu religii. Z kolei analiza codzienności dotyczyła rytuałów przejścia oraz świąt i podziału kastowego. Autorka dokonała także skrótowego opisu dzisiejszej sytuacji jezydów i mandejczyków w Iraku. W pracy wykorzystane zostały dzieła najważniejszych badaczy tych religii oraz źródła internetowe, stworzone na potrzeby omawianych mniejszości. Analiza pozwoliła odnaleźć liczne podobieństwa między religiami, ale także pewne różnice. Ponadto, zaobserwowano pewne analogie między jezydyzmem i mandeizmem a islamem, chrześcijaństwem czy judaizmem.This thesis is an introduction to the comparative analysis of two religions – Yezidism and Mandaeism. These religions are defined as ‘syncretic’, which means that they include some elements of other monotheistic religions. They both originate from contemporary Iraq – the country inhabited by many religious and ethnic minorities. Yezidism evolved in northern Iraq, in Kurdish provinces of Nineveh, Dohuk and Erbil. Whereas Mandaeism is the religion, which evolved in southern Iraq – mainly in Amarah, Nasiriyah and Basra. Followers of Yezidism and Mandaeism live also in diasporas: mainly in Europe and Asia. The author aimed to analyze similarities and differences between those religions with regard to selected issues. This thesis also includes short descriptions of Zoroastrianism and Gnosticism, which are considered as the religions that largely affected both Yezidism and Mandaeism. Author’s aim was an initial confrontation of these two religions, including aspects of main dogmas and rituals. The analysis of dogmas included cosmogony, anthropogony, eschatology, key figures and sacred scriptures of these religions. Whereas the analysis of everyday life concerned main rites of passage, festivals and castes division. The author made also a short description of the current situation of Yezidi and Mandaji in Iraq. This paper is based on works of the most influential researchers and also Internet sources, which were created for those minorities. This analysis helped to find numerous similarities, but also some differences. Eventually, several analogies between Yezidism, Mandaeism and Islam, Christianity and Judaism were observed