The prohibition of torture and inhuman or degrading treatment or punishment in international law, especially from the perspective of the Council of Europe

Tortury stanowią bez wątpienia swoisty fenomen, który towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Przez wieki zmianie ulegał ich rodzaj, specyfika, zakres czy intensywność, jednakże ciągła ewolucja doprowadziła do przetrwania tortur aż do dnia dzisiejszego. Nazwanie tego zjawiska fenomenem, ma swoje uzasadnienie w szerokim zainteresowaniu, jakie towarzyszy torturom, ze strony prawników, filozofów, czy też socjologów. Wywołane jest to faktem niemożliwości całkowitego wyeliminowania tego problemu. Pomimo to, już od czasów oświecenia starano się najpierw łagodzić okrutne kary za przestępstwa, a później również przeciwdziałać podobnym praktykom na polach bitew poprzez humanitaryzowanie sposobu prowadzenia walk. Dla stworzenia rozwiniętego systemu uregulowań zakazujących torturowania, niezbędna była bardzo okrutna lekcja wyniesiona z dwóch wojen światowych, po których na gruncie prawnoczłowieczym wyklarował się zakaz stosowania tortur i szeroko pojętego maltretowania, stanowiący obecnie jedną z najważniejszych wolności człowieka.To, co nie udało się na gruncie pojedynczych przepisów zawartych w aktach prawnych takich, jak np. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, starano się dokonać poprzez specjalizację i uszczegółowienie w postaci najpierw niewiążącej Deklaracji o ochronie wszystkich osób przed torturami i innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym postępowaniem albo karaniem z 1975 roku, zaś w późniejszych latach poprzez prawnie wiążącą Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 roku. Konwencja ta wymagała od państw-stron wprowadzenia krajowych uregulowań zakazujących stosowania tortur i innego okrutnego traktowania. Tym samym poziom uniwersalny lub też inaczej mówiąc – międzynarodowy ochrony, który ona ustanowiła, zyskał aktywny wpływ na kształt uregulowań wewnętrznych. Co więcej, najszerszy zakres wytyczony przez akty prawne o charakterze uniwersalnym, dał asumpt do organizowania bardziej efektywnej ochrony na szczeblu regionalnym. W Europie od lat 50-tych wiodącą rolę w dziedzinie ochrony przed torturami oraz nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo karaniem odgrywała Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – umowa międzynarodowa, której stronami były państwa wchodzące w skład Rady Europy zrzeszającej wówczas kraje zachodniej i północnej części kontynentu. Później funkcję wspomagającą zaczęła pełnić Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu albo karaniu z 1987 roku. Takie umocowanie prawne połączone z efektywnym mechanizmem kontrolnym organów strasburskich, wydawać by się mogło, że zapewnia rzeczywistą wolność od tortur na Starym Kontynencie. Mimo jednak wielopoziomowego charakteru ochrony, z jakim obecnie mamy do czynienia, fenomen tortur nadal towarzyszy w dzisiejszych praktykach państw i to nawet tych, które ratyfikowały umowy międzynarodowe wyspecjalizowane stricte w kwestii zakazu torturowania i szeroko pojętego maltretowania.The prohibition of torture is included in many international humanitarian and human rights treaties. The absolute prohibition of torture and the whole ill-treatment is underlined by its non-derogable status (ius cogens) in human rights law. There are completely no circumstances in which state can derogate this obligation - although in times of emergency threatening the life of the nation, like war which can validate the limitation or even suspension of some rights.When it comes to human rights treaty, prohibition of torture can be found in Article 5 of the Universal Declaration of Human Rights - 1948, but after that it was appeared in many international and regional treaties like International Covenant on Civil and Political Rights - 1966, or even in constitutions of many states all over the world. In Europe from the early 50ies there were many organisations and institutions which were focused on protecting human rights. One of the most successful was the Council of Europe. Achievements of this regional organisation include some 200 conventions. Undoubtedly, the best known is the European Convention on Human Rights - 1950, which established the European Court of Human Rights. The main aim of the Convention is to protect individuals from human rights violations. It is without doubt an innovative feature for an international convention on human rights, because it gives the individual an active role on the international arena, which is definitely novum. The European Convention on Human Rights is obliged all States to execute judgments of the Court. That is why the control mechanism of ECHR is so effective.Article 3 of the European Convention on Human Rights includes expressis verbis prohibition of torture and other inhuman or degrading treatment or punishment. There are no exceptions or limitations on this right, because of the fundamental nature of this article. In addition, the Convention is a "living instrument", so treatment which had previously regarded as inhuman or degrading treatment or punishment might be classified as a torture in future. Moreover, there are some treaties and documents that have also been focused on combat torture, especially: the Convention Against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment – 1984, or the European Convention for the Prevention of Torture and Inhuman and Degrading Treatment or Punishment - 1987, which established The European Committee for the Prevention of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment – the CPT. This one is very important from the perspective of the European Convention on Human Rights. The CPT visits all places of detention like prisons, police jails and closed psychiatric hospitals. All their visits are carried out by delegation of the CPT with experts. After each visit, a report about the findings is sent to the involve government. It might include also some recommendations for State. If a government is not cooperating with delegation of the CPT, or conditions in places of detention is dramatically low, the CPT will published a Public Statement which causes a strong political pressure on State giving preventive protection of individuals.Nowadays, these two dimensions – judgments of European Court of Human Rights and preventive visits of CPT, cause that regional system of the Council of Europe offers the widest scope of human rights protection. Despite of that, there are still so many examples of tortures and ill-treatment in prisons and jails, especially which are connecting with interrogation methods of terror suspects even in some democratic states