Transfer of ownership (alienation) by way of security – agreement, execution, protection of property interests of the debtor and its personal creditors

Przedmiotem niniejszej pracy uczyniono konstrukcję jurydyczną będącą wytworem praktyki stosowania prawa, a mającą na celu zabezpieczenie wierzytelności przy pomocy najsilniejszego spośród praw rzeczowych, tj. prawa własności. Szczególną uwagę poświęcono umowie konstytuującej tę formę rzeczowego zabezpieczenia wierzytelności oraz problematyce dopuszczalnych, z systemowego punktu widzenia, sposobów zaspokojenia się beneficjenta przewłaszczenia z powierzonej mu rzeczy (zarówno ruchomej, jak i nieruchomej). Całość wywodu prowadzono przede wszystkim z myślą o potrzebie zapewnienia przewłaszczającemu i jego wierzycielom osobistym minimalnych standardów ochronnych, które ustrzegą ich przed ryzykami, jakie pojawiają się dla nich na gruncie analizowanej instytucji. Szczególną uwagę zwrócono również na specyfikę przewłaszczenia na zabezpieczenie, bazującego w swej istocie na stosunkach fiducjarnych (powierniczych), co nie pozostaje bez wpływu na mechanizmy ochronne, które przyznać należy poszczególnym podmiotom uwikłanym w tę skomplikowaną relację prawną. Okoliczność ta dała bowiem między innymi asumpt do sformułowania dyrektyw mających na celu objęcie majątku powierniczego wzmożoną ochroną w razie upadłości powiernika (beneficjenta przewłaszczenia) lub prowadzenia przeciwko niemu egzekucji przez jego wierzycieli osobistych. Z uwagi natomiast na deficyt norm prawnych odnoszących się bezpośrednio do przewłaszczenia na zabezpieczenie, przeprowadzony wywód opiera się w dużej mierze na teleologicznej i systemowej wykładni przepisów prawa dotyczących instytucji najbardziej zbliżonych do analizowanej konstrukcji jurydycznej. Wszystko to miało na celu próbę odnalezienia dla fiducjarnego przeniesienia własności w celach zabezpieczających właściwego mu miejsca na gruncie polskiego systemu prawnorzeczowych zabezpieczeń wierzytelności oraz wyciągnięcie stąd wniosków mających posłużyć ustawodawcy w przyszłej jego działalności normotwórczej.The subject of this paper is a juridical structure being a product of the practice of law, with a view to secure the debt with the strongest of property rights, i.e. the right of ownership. Particular attention was given to the agreement constituting this form of material security of claims and the issues of acceptable, from the systemic point of view, ways of satisfying a transfer’s (alienation’s) beneficiary from the entrusted item (movable and immovable property). The entire argument was conducted primarily for the need to provide the alienor (transferring party) and its personal creditors with minimum protective standards to guard against the risks that arise for them on the basis of the analysed institution. Particular attention was paid also to the specificity of the security transfer, essentially based on fiduciary relationships (trust), which has an impact on the protective mechanisms which should be granted to individual entities entangled in this complicated legal relationship. This circumstance, among others, prompted the formulation of directives designed to cover the trust with increased protection in the event of bankruptcy of a trustee (the alienation beneficiary) or in the event of exercising enforcement against it by its personal creditors. Due to the shortage of legal norms relating directly to the transfer of ownership by way of security, the argument carried out is based largely on the teleological and systematic interpretation of the law relating to the institutions most similar to the analysed juridical construction. All of this was to attempt to find for a fiduciary transfer of ownership for the security purposes a proper place under the Polish system of legal and material claims security and to draw conclusions which could serve the legislator in the future standard-setting actions