Janow Lubelski as poviat centre

Przedmiotem pracy był Janów lubelski, mały ośrodek powiatowy we wschodniej Polsce (w woj. lubelskim), na styku Wyżyny Lubelskiej, Roztocza Zachodniego i Kotliny Sandomierskiej. Klimat jest tu słoneczny i ciepły, a czyste środowisko naturalne sprzyja rekreacji. Około ¼ terytorium miasta zajmują Lasy janowskie – Park krajobrazowy.Janów założono dość późno, bo w 1640 r., w rozległych dobrach Zamoyskich. Był to mały ośrodek handlu, rzemiosła i pielgrzymek do cudownego obrazu Matki Boskiej. Pod rosyjskim zaborem (1815-1915) Janów zyskał funkcje administracyjną i garnizonową. Miasto ucierpiało podczas obu wojen światowych. W okresie powojennym rozwinął się tu przemysł i turystyka. Ludność Janowa (12 tys. w 2013 r.) stanowi ¼ zaludnienia powiatu i aż ¾ - gminy. Mieszkańcy zatrudnieni są głównie w usługach i budownictwie, jednak od wielu lat utrzymuje się tu wysoka stopa bezrobocia (13%). Z tego powodu występuje tu odpływ młodego pokolenia w poszukiwaniu pracy, co, wraz z niskim przyrostem naturalnym, powoduje spadek liczby mieszkańców Janowa.Zabudowa Janowa jest skupiona wokół Rynku i dzielnicy staromiejskiej, gdzie krzyżują się główne drogi. Są tu też osiedla wielorodzinnej zabudowy i nowsze kompleksy jednorodzinnych domów. Do głównych zabytków należy kościół parafialny z budynkami dawnego klasztoru, dawne carskie więzienie i kilkanaście starych domów, odbudowanych po wojnie. Warunki mieszkaniowe są dobre.Główną funkcja Janowa jest administracja (gmina liczy 18 wsi z 16 tys. ludności, powiat – 7 gmin, z 47,5 tys. mieszkańców), usługi z zakresu oświaty (6 szkół), handlu i ochrony zdrowia. Ożywione jest życie kulturalne miasteczka. Turystyka rozwija się, pomimo słabych powiązań komunikacyjnych – główny jej rejon jest na południu, przy zbiorniku wodnym i w sąsiedztwie lasów.Plany na przyszłość, poparte mapami zagospodarowania przestrzennego, zakładają odnowę „starego miasta” i uporządkowanie nowszych dzielnic, rozwój przemysłu z poszanowaniem wartości środowiska przyrodniczego, i wzmacnianie funkcji turystycznej Janowa. Ankietowani przez autora mieszkańcy dobrze ocenili te działania, zadowoleni byli z oferty kulturalnej – lecz podkreślali brak miejsc pracy oraz niedostatki w zakresie transportu i handlu. Jednak w zdecydowanej większości dobrze oceniali swe miasto i deklarowali chęć pozostania w nim.The autor has dealt with Janów Lubelski, the small poviat centre in Eastern Poland (the Lublin voivodeship) situated in the border zone of Lubelska Upland, Roztocze range and the Sandomierska Basin. Local climate is warm and sunny, the natural environment is hardly polluted, there are interesting Janowskie Forests these conditions are favourable for tourism and recreation.The town was founded in 1640, as the centre of trade and crafts, within the vast Zamoysky eastate. A miraculous Picture of Holy Mary made Janów also the pilgrimage centre. Under Russian regime, administrative and military function appeared. the town sustained considerable losses during the First and the Second World Wars. In the postwar period Janów became the industrial and tourist centre.Janów's population (12 thous., 2013) is 25% of the poviat one and 74% - od the Janów gmina (community). People work mostly in tertiary and construction, but an umployment rate is high; 13 thus, younger inhabitants leave Janów, searching job. Also the natural increase is low, thus depopulation is observed at Janów and its environs.Built-up areas are concentrated around the historic core, with a cross-road. There are also zones of multifamilial buildings and the new ones, with unifamilial houses. From the historic point of view, interesting are: a parish church, old monastery, Russian prison and some old houses, reconstructed after the war. Housing standard is good.Main functions of Janów are: managment within the Janów poviat (7 gminas, with 47 thous. inh.) and that of the Janów gmina (18 vilages, 16 thous. inh.), education (6 schools of the primary and secondary level), retail trade and health care. The cultural life is animated. the tourist function develops, although transport links are insufficient - mostly in south od Janów, by the water reservoir ant the forest.Plans for future, based on detailed spatial management maps, stress a rehabilitation (nature friendly) and the growth of turist traffic. Inhabitants of Janów, interviewed by the author, appreciated those efforts, valuated, a scarcity of transport destinations and a poor offer of trade. Newertheless, they were generally happy of living at Janów and wanted to spend rest of theri life in this town