Philosophy and poetry as two ways of referring to reality in selected works of María Zambrano

Praca stanowi porównanie dwóch sposobów rozumienia relacji człowieka do całokształtu dziedziny rzeczywistość i zestawienie dwóch języków, poprzez które wyraża on to, co uznaje za rzeczywiste. Poezja i filozofia zostały sobie przeciwstawione, jako dwa różne rodzaje dyskursu, po to by podążając za rozważaniami Maríi Zambrano, odsłonić niewystarczalność każdej z nich i potrzebę ich wzajemnego uzupełniania się. W chronologicznym porządku przedstawione zostały losy obydwu dziedzin – od wspólnego początku, poprzez ich nagłe rozdzielenie i samodzielny rozwój, który okazał się dramatyczny w skutkach, aż po perspektywy ich połączenia w proponowanym przez autorkę rozumie poetyckim – razón poética. Myślicielka stanowczo odrzuca zdobycze racjonalizmu, który zostaje przez nią utożsamiony z filozofią europejską. Obwinia rozum za skonstruowanie rzeczywistości odciętej od swych realnych podstaw, co przyczyniło się do upadku człowieka i kultury europejskiej. Jednakże zdaje sobie sprawę, że rozum – jeśli zostanie ograniczony przez coś poza sobą samym – przez rzeczywistość wobec niego transcendentą – odkrywaną w poetyckim poznaniu, okaże się czymś niezbywalnym dla człowieka. Pozwala mu bowiem zakreślić przestrzeń własnej wolności, jednakże zawsze wobec czegoś, a nie w zupełnej pustce. Zambrano postuluje bowiem usytuowanie człowieka pomiędzy filozofią a poezją - pomiędzy tym, co zwraca się w stronę świadomości a tym, co kieruje się na rzeczywistość. Chce również, by człowiek wyrażał to, co rzeczywiste poprzez język, stanowiący pewną rozumową kategoryzację rzeczywistości, która jednak nie straci z pola widzenia, właściwej natury tego co realne, które jawi się jako metamorficzność, nieokreśloność, chaos, szał,otchłań, piekło, delirium, ciemność, ale też największa głębia, źródło rzeczy, podstawa, residuum tego co istotowe, świętość. Tak bowiem rozumie rzeczywistość Maria Zambrano, hiszpańska myślicielka XX wieku, która swój dorobek filozoficzny wyraża językiem niemalże poetyckim.The present work is a comparison of two ways of understanding human relations to the whole reality and juxtaposition of two languages which human being uses to express what he considers as a real.Philosophy and poetry are confronted as two different discourses. Both of them turn out to be insufficient and comlepementary to each other – as consider Maria Zambrano. History of relations between them is presented in a chronological order – from the common origin, through the long separation with dramatic consequences to the perspective of their reconciliation in a poetic reason – razon poetica, proposed by Maria Zambrano.Thinker rejects achievements of rationalism which is identified with European philosophy. She accused the reason of constructing the reality separated from the roots, which causes a collapse of human being and European culture. Simultaneously, she knows that if the reason is limited by something else, by transcendent reality – discovered by poetic cognition, it turns out to be something inalienable for human being. The reason lets us to mark out our proper space of free activity, but always in the presence of something else, but not in the vacuum. Zambrano postulates that human being is situated between the philosophy and poetry, consciousness and reality. She wants to create a special language which is a categorization of reality but still express the nature of what is real. Reality is described as metamorphic, indefinite, chaotic, as a madness, abyss, inferno, delirium, darkness, but also profundity, sources and essence of everything, foundation, sacredness. This is the way of understanding reality by Maria Zambrano – Spanish thinker of XX century, who expresses philosophical heritage in poetic language