Reformationis in peius abandon in legal proceedings in front of administrative executive powers and administrative court

Istotą zakazu reformationis in peius, zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak i sądowoadministracyjnym jest ochrona praw strony, zachęcenie jej do złożenia odwołania albo skargi, bez obaw, że jej sytuacja prawna może ulec pogorszeniu. W postępowaniu administracyjnym następuje porównanie decyzji organu pierwszego stopnia z decyzją organu odwoławczego i na tej podstawie można stwierdzić, czy nastąpiło pogorszenie w materialnoprawnej sytuacji strony. Organ może orzec na niekorzyść strony jedynie w sytuacji, gdy akt lub czynność rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. W sytuacji wielości stron organ stoi przed wyzwaniem, aby nie pogorszyć sytuacji prawnej pozostałych stron postępowania. Taką sytuację można rozwiązać na przykład poprzez wydanie kilku decyzji częściowych. Organ odwoławczy nie działa w granicach skargi i na niekorzyść strony może orzec jedynie w decyzji, która uchyla zaskarżone orzeczenie i orzeka w całości lub części co do istoty sprawy. Zakaz reformationis in peius odnosi się również do wybranych kategorii postanowień, oraz wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Elementami decyzji administracyjnej, które zmieniają sytuację materialnoprawną strony na jej niekorzyść mogą być rozstrzygnięcie lub elementy dodatkowe: termin, warunek i zlecenie. Omawianą instytucję ograniczają zasada praworządności oraz ochrona interesu społecznego, wiążą się one bowiem z wyjątkami od zakazu. Nie funkcjonuje on, gdy decyzja rażąco narusza prawo - pomocne tutaj mogą okazać się przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji - lub rażąco narusza interes społeczny, jednocześnie nierażąco naruszając prawo. Naruszenie zakazu reformationis in peius jest traktowane jako rażące naruszenie prawa i skutkuje możliwością stwierdzenia nieważności decyzji.Strona niezadowolona z rozstrzygnięcia otrzymanego w postępowaniu admini-stracyjnym, może złożyć skargę do sądu administracyjnego, który w swoim orzeczeniu musi brać pod uwagę sytuację materialnoprawną strony ukształtowaną w postępowaniu administracyjnym. Zakaz reformationis in peius w postępowaniu sądowoadministracyjnym ewoluował wraz z tą procedurą - początkowo był wzorowany na tej samej instytucji z postępowania cywilnego, a następnie został znowelizowany poprzez dodanie wyjątku, jakim jest sytuacja rażącego naruszenia prawa przez akt lub czynność skutkująca stwierdzeniem nieważności aktu lub czynności. Możliwości orzecznicze na gruncie pogarszania sytuacji prawnej strony są ograniczone ze względu na kasacyjny charakter sądownictwa administracyjnego. Może to nastąpić poprzez uchylenie aktu lub czynności w części niezaskarżonej, zastosowania środka ostrzejszego od tego, o który wnosił skarżący, lub sformułowania oceny prawnej, która wpłynie na wydanie orzeczenia pogarszającego sytuację prawną strony. Omawiana instytucja jest oceniana negatywnie w literaturze, ponieważ ogranicza możliwości orzecznicze sądu oraz jest niezharmonizowana w stosunku do poszczególnych aktów i czynności organów administracyjnych.My work treats about reformationis in peius abandon. In legal proceedings in front of administrative executive powers and administrative court it is impossible to make worse the situation of a party, which is appealing against the decision or sentence. There are exceptions from discussing rule. In administrative proceeding appellate agency can dismiss abandon of reformationis in peius in case, when decision iis gross in violation of law or social interest. In court action, court can reformatio in peius in case of violation of law, which is effecting ascertainment of unimportance of act or action